Leestijd voor kinderen: 7 min
Er was eens een arme boer en die heette Kreeft, en hij bracht op een kar met twee ossen een lading hout naar de stad en verkocht het voor twee daalders aan een dokter. Toen hem het geld werd uitbetaald, zat de dokter net aan tafel, en de boer zag, hoe lekker de dokter at en dronk, en zijn hart ging open en hij wou graag ook dokter wezen. Zo bleef hij nog een poosje staan en vroeg tenslotte, of hij nu ook geen dokter worden kon?
„O ja,“ zei de dokter, „dat is gauw gebeurd.“
„Hoe moet ik ‚t dan aanleggen?“ vroeg de boer.
„Ten eerste: koop een a.b.c.-boek, zo eentje waar voorin een haan staat; ten tweede: verkoop je kar en het span ossen en schaf je kleren aan en wat er verder maar voor de dokterij nodig is; ten derde: je laat een bord schilderen met deze woorden: ‚Ik ben dokter Alwetend‘ en dat laatje boven je huisdeur spijkeren.“
De boer deed alles, zoals hem gezegd was. Toen hij een poosje gedokterd had, maar nog niet lang, werd bij een rijk, groot heer gestolen. Nu werd hem verteld van dokter Alwetend die in dat en dat dorp woonde en ook weten moest, waar het geld gebleven was. Dus liet die heer zijn wagen inspannen, reed naar het dorp en belde bij hem aan, of hij dokter Alwetend was? „Ja, dat was hij.“ – „Dan moest hij meegaan en het gestolen geld terug bezorgen.“ – „O ja, maar Grietje de vrouw moest mee.“ Dat vond de rijke heer goed, en hij liet hen beiden in ‚t rijtuig zitten en samen reden ze weg.
Toen ze bij het prachtige huis kwamen, was de tafel gedekt, hij mocht eerst mee-eten. „Ja, maar vrouw Grietje ook,“ zei hij en hij ging met haar aan tafel zitten. Toen nu de eerste bediende met een schotel prachtig eten kwam, stootte de boer z’n vrouw aan en zei zachtjes: „Grietje, dat was de eerste,“ en hij bedoelde, dat was de man die het eerste eten bracht. Maar de bediende dacht, dat hij had willen zeggen: dit was de eerste dief, en omdat dit werkelijk het geval was, werd hij bang en buiten de deur zei hij tegen zijn kameraad: „Die dokter weet alles, we komen er slecht af; hij heeft al gezegd dat ik de eerste was.“
Toen durfde de tweede helemaal niet naar binnen, maar toch moest hij. Hij kwam dan met zijn schotel binnen, en meteen stootte de boer zijn vrouw aan: „Grietje, dat was de tweede.“ De bediende werd ook bang en hij maakte dat hij weg kwam. De derde ging het niet beter, de boer zei weer: „Grietje, dat was de derde.“ De vierde moest een schotel binnen brengen met een deksel erop, en de heer zei tegen de dokter, nu moest hij zijn kunst vertonen en zeggen wat eronder lag; het was namelijk kreeft. De boer keek naar de schotel, wist niet hoe hij er zich uit zou redden en sprak: „O, ik arme Kreeft!“ Toen de heer dat hoorde zei hij: „Daar! Hij weet het! Dan weet hij ook wie ‚t geld gestolen heeft.“
Maar nu brak het zweet de bediende uit en hij wenkte de dokter, of hij even buiten wilde komen. En toen hij in de gang kwam, bekenden ze hem alle vier, dat zij het geld gestolen hadden: ze wilden het graag aan hem geven en nog een flinke som erbij, als hij hen niet verraden wou: want anders was ‚t met hen gedaan. En ze brachten hem ook op de plek, waar het geld lag. Daar was de dokter mee tevreden, en hij ging weer naar binnen, ging weer aan tafel zitten en sprak: „Mijn Heer, nu wil ik in het boek gaan zoeken, waar uw geld is.“ Maar de vijfde bediende was intussen in de kachel gekropen en wilde eens horen of die dokter nog meer wist. Maar de boer zat zijn a.b.c.-boek op te slaan, hij bladerde erin en zocht het haantje op. Maar nu kon hij dat haantje niet dadelijk vinden en hij zei: „Je bent erin, dus je moet eruit ook.“ Nu dacht de knecht in de kachel dat hij hem bedoelde, dus sprong hij er verschrikt uit en zei: „Die man weet alles!“ Nu toonde dokter Alwetend aan de heer, waar het geld lag; maar hij verzweeg wie het gestolen had; zodat hij van beide kanten betaald werd; en van nu af aan was hij een beroemd man.
Learn languages. Double-tap on a word.Learn languages in context with Childstories.org and Deepl.com.Achtergronden
Interpretaties
Tekstanalyse
„Dokter Alwetend“ is een van de sprookjes van de Gebroeders Grimm, waarin thema’s als eenvoud, verwarring en toeval op humoristische wijze worden verkend. Het verhaal volgt een arme boer genaamd Kreeft, die door een reeks komische misverstanden en toevallige onthullingen als een briljante dokter wordt gezien, ondanks zijn gebrek aan echte kennis of vaardigheden.
In dit sprookje wordt de autoriteit van een dokter op satirische wijze gepresenteerd, omdat de boer er met weinig moeite in slaagt om een reputatie als dokter te vestigen enkel door de juiste uitstraling en imitatie. Het verhaal richt zich ook op de thema’s van leugens en bedrog; de boer wordt door de toevallige inzichten en onbedoelde uitspraken van de bedienden als helderziende gezien, en dit stelt hem in staat om zowel zijn reputatie te vestigen als een financieel voordeel te behalen.
De humor in het verhaal komt voort uit de misverstanden en de ironische situatie waarin de boer, die zelf denkt dat hij niets weet, erin slaagt om mensen te overtuigen van zijn wijsheid zonder enige daadwerkelijke kennis. De bedienden die in paniek raken door zijn toevallige opmerkingen versterken het komische element van het verhaal.
Met „Dokter Alwetend“ illustreren de Gebroeders Grimm dat kennis niet altijd noodzakelijk is voor succes; soms zijn perceptie en presentatie voldoende om aanzien en rijkdom te verkrijgen. Dit sprookje biedt ook een kritische blik op hoe mensen geneigd zijn om autoriteit en kennis te aanvaarden op basis van oppervlakkige kenmerken.
„Dokter Alwetend“ is een sprookje van de Gebroeders Grimm dat een komische kijk biedt op het idee van wijsheid en kennis. Het verhaal draait om een eenvoudige boer, genaamd Kreeft, die hoopt dokter te worden na een bezoek aan een echte dokter.
Hij volgt de eenvoudige instructies van de dokter: hij koopt een ABC-boek, een haan erop, verkoopt zijn ossen en kar, en maakt een bord waarop staat dat hij ‚Dokter Alwetend‘ is.
Het verhaal neemt een wending wanneer een rijke heer zijn hulp zoekt na een diefstal. Kreeft weet niets van geneeskunde of detectiewerk, maar dankzij een reeks toevalligheden en misverstanden, overtuigt hij de dieven ervan dat hij hun schuld kent. Zijn uitspraken worden door de bedienden verkeerd geïnterpreteerd, wat leidt tot hun paniek en bekentenis.
Het centrale thema van het verhaal is het contrast tussen echte kennis en de perceptie ervan. Kreeft, hoewel zonder enige echte medische of detectieve vaardigheden, weet succesvol voor dokter door te gaan, simpelweg door hoe anderen zijn woorden interpreteren. Het verhaal illustreert ook thema’s van listigheid en geluk boven oppervlakkige kennis.
Verschillende interpretaties van het verhaal kunnen zich richten op:
De kunst van misleiding: Hoe perceptie en misverstanden soms belangrijker kunnen zijn dan feitelijke kennis.
Kritiek op autoriteit en status: Er wordt in twijfel getrokken hoe mensen autoriteit en kennis toeschrijven.
Geluk en toeval: Het belang van geluk in het bereiken van succes en erkenning, in plaats van vaardigheid of expertise.
De komische ondertoon en de onverwachte uitkomsten maken „Dokter Alwetend“ tot een vermakelijk sprookje dat ons ook wat zegt over menselijke natuur en het geloof in autoriteit.
„Dokter Alwetend“ is een sprookje van de Gebroeders Grimm dat op humoristische wijze laat zien hoe een eenvoudige man op ingenieuze wijze de schijn van groot verstand behoudt en zo aanzien en rijkdom verwerft. Laten we de linguïstische en thematische aspecten van dit sprookje nader bekijken.
Linguïstische en Thematische Analyse
Traditionele Sprookjesstructuur: Het verhaal volgt de klassieke sprookjesformule waarin een eenvoudig karakter (de boer) door een reeks toevalligheden en misverstanden aanzien en succes verwerft. Het verhaal begint met „Er was eens,“ een kenmerkende opening voor sprookjes.
Verlangen naar Sociale Mobiliteit: De boer, gedreven door het verlangen om zijn sociale status te verbeteren, wil dokter worden nadat hij een rijke dokter ziet eten. Dit verlangen naar opwaartse sociale mobiliteit is een vaak voorkomend thema in sprookjes.
Misverstanden en Misinterpretaties: Het verhaal maakt gebruik van komische misverstanden. De bedienden interpreteren de onwetende opmerkingen van de boer als Ominous en als kennis van hun misdaad, wat de illusie van alwetendheid creëert.
De Boer/Dokter Alwetend: De protagonist is een archetype van de „domme slimheid,“ waarbij zijn simpele en eerlijke bedoelingen uiteindelijk leiden tot een succesvolle uitkomst. Hij personifieert de volkswijsheid, waaruit blijkt dat eenvoud en eerlijkheid soms effectief kunnen zijn in complexe situaties.
Bedienden: De bedienden die het geld hebben gestolen, dienen als foils voor de boer. Hun angstige reacties en snelle bekentenissen versterken het idee dat de boer werkelijk alles weet.
Boek en Haan: Het a. b. c. -boek met een haan op de voorkant symboliseert de toegang tot kennis en wijsheid. De boer gebruikt het boek om alwetendheid te simuleren. De haan kan gezien worden als een symbool van wakker worden of revelatie.
Eten en Tafelscène: Het eten aan de tafel van de rijke heer speelt een cruciale rol in het voortstuwen van het plot. Eten symboliseert hier overvloed en sociale status.
Onaangepastheid: Het directe en simpele taalgebruik van de boer contrasteert met de impliciete en complexe maatschappelijk gedragscodes, waardoor het verhaal humoristisch wordt.
Dialect en Register: Het gebruik van authentieke en begrijpbare zinnen en woorden onderstreept de volksaard van het sprookje. Dit maakt het toegankelijk en begrijpelijk voor een breed publiek, vooral in de orale traditie.
Kritiek op Sociale Hiërarchie: Het sprookje vertelt impliciet over de mogelijkheden om sociale en professionele hiërarchieën te ondermijnen met sluwheid en geluk.
Perceptie en Realiteit: „Dokter Alwetend“ verkent thema’s als perceptie versus realiteit, waarbij de waarden van deskundigheid en kennis in twijfel worden getrokken door de performatieve acties van de boer.
Al met al is „Dokter Alwetend“ een vermakelijk sprookje, dat gebruik maakt van humor, ironie en de thema’s van slimheid en toeval om de lezer of luisteraar aan het denken te zetten over de aard van wijsheid en kennis.
Informatie voor wetenschappelijke analyse
Kengeta | Waarde |
|---|---|
| Aantal | KHM 98 |
| Aarne-Thompson-Uther-Index | ATU Typ 1641 |
| Vertalingen | DE, EN, DA, ES, FR, PT, FI, HU, IT, JA, NL, PL, RU, TR, VI, ZH |
| Leesbaarheidsindex door Björnsson | 26.8 |
| Flesch-Reading-Ease Index | 75.2 |
| Flesch–Kincaid Grade-Level | 7.1 |
| Gunning Fog Index | 8.9 |
| Coleman–Liau Index | 7.4 |
| SMOG Index | 9 |
| Geautomatiseerde leesbaarheidsindex | 5.9 |
| Aantal karakters | 3.891 |
| Aantal letters | 2.967 |
| Aantal zinnen | 43 |
| Aantal woorden | 754 |
| Gemiddeld aantal woorden per zin | 17,53 |
| Woorden met meer dan 6 letters | 70 |
| Percentage lange woorden | 9.3% |
| Totaal lettergrepen | 1.015 |
| Gemiddeld aantal lettergrepen per woord | 1,35 |
| Woorden met drie lettergrepen | 44 |
| Percentage woorden met drie lettergrepen | 5.8% |
