Czas czytania dla dzieci: 5 min
Weszka i pchełka żyły sobie razem we wspólnym gospodarstwie. Pewnego razu warzyły piwo w skorupce od jajka, aż tu nagle weszka wpadła do skorupki i cała się poparzyła. Pchełka podniosła głośny lament.
Na co odezwały się drzwiczki:
– Czemu tak lamentujesz, pchełko?
– Bo weszka się poparzyła.
Słysząc to drzwiczki zaczęły skrzypieć. Na co odezwała się miotełka:
– Czemu tak skrzypicie, drzwiczki?
– Jakże mamy nie skrzypieć, skoro:
weszka poparzona,
pchełka załzawiona?
Słysząc to miotełka jęła sprzątać jak najęta. Nadjechał wózek i pyta:
– Czemu tak sprzątasz, miotełko?
– Jakże mam nie sprzątać, skoro:
weszka poparzona,
pchełka załzawiona,
drzwiczki skrzypią z kąta?
Na co wózek:
– To ja się będę toczył – i potoczył się jak najęty.
Odezwało się łajenko, kiedy je wózek mijał:
– Czemu tak się toczysz, wózku?
– Jakże mam się nie toczyć, skoro:
weszka poparzona,
pchełka załzawiona,
drzwiczki skrzypią z kąta,
miotełeczka sprząta?
Na to łajenko:
– To ja zapłonę jak szalone – i zaczęło płonąć jasnym ogniem. Nagle odezwało się drzewko, które stanęło przy łajenku:
– Czemu tak płoniesz, łajenko?
– Jakże mam nie płonąć, skoro:
weszka poparzona,
pchełka załzawiona,
drzwiczki skrzypią z kąta,
miotełeczka sprząta,
wózeczek się toczy?
Na to drzewko:
– To ja będę dygotać – i zaczęło dygotać, aż listki z niego opadły. Ujrzała to dziewczynka, która szła z dzbanuszkiem i zapytała:
– Czemu tak dygoczesz, drzewko?
– Jakże mam nie dygotać, skoro:
weszka poparzona,
pchełka załzawiona,
drzwiczki skrzypią z kąta,
miotełeczka sprząta,
wózeczek się toczy,
łajenko aż płonie?
Na to dziewczynka:
– To ja stłukę mój dzbanuszek – i stłukła dzbanuszek. Wtedy odezwało się źródełko, z którego płynęła woda:
– Czemu stłukłaś swój dzbanuszek?
– Jakże miałam nie stłuc dzbanuszka, skoro:
weszka poparzona,
pchełka załzawiona,
drzwiczki skrzypią z kąta,
miotełeczka sprząta,
wózeczek się toczy,
łajenko aż płonie,
zaś drzewko dygocze?
– Ojojoj – wykrzyknęło źródełko – to ja zacznę bić – i jęło bić jak najęte. A w tej wodzie wszyscy się potopili, i dziewczynka, i drzewko, i łajenko, i wózek, i miotełka, i drzwiczki, i pchełka, i weszka, i nikt się nie uratował.
Learn languages. Double-tap on a word.Learn languages in context with Childstories.org and Deepl.com.Kontekst
Interpretacje
Jezyk
Bajka „Weszka i pchełka“ opowiada o dramatycznym łańcuchu zdarzeń, które wynikają z nieszczęśliwego wypadku weszki, kiedy to wpada do skorupki od jajka i się parzy. Jej krzyk rozpaczy wywołuje kolejne reakcje przedmiotów i istot w otoczeniu, tworząc kaskadę niefortunnych zdarzeń. Narracja nawiązuje do motywu przyczynowo-skutkowego, gdzie jedno zdarzenie wywołuje kolejne. Elementy baśniowe, personifikacja przedmiotów takich jak miotełka czy wózek oraz ich emocjonalne reakcje, wzmacniają poczucie absurdu i nieuchronności tego, co się dzieje. W rezultacie, mimo że historia brzmi jak absurdalna wyliczanka, prowadzi do smutnego zakończenia, gdzie wszyscy bohaterowie giną. Opowieść może skłaniać do refleksji nad tym, jak drobne zdarzenia mogą prowadzić do zaskakujących i często nieodwracalnych skutków.
Interpretacja baśni „Weszka i pchełka“ z perspektywy Braci Grimm może być interesująca pod wieloma względami, ponieważ łączy w sobie elementy humoru i tragedii w sposób charakterystyczny dla ich twórczości. Oto kilka potencjalnych interpretacji tego krótkiego, lecz bogatego w symbolikę utworu:
Łańcuch przyczynowy: Opowieść ilustruje, jak jedno niewielkie wydarzenie może zapoczątkować serię niekontrolowanych reakcji, prowadzących do katastrofy. Upadek weszki do skorupki z piwem powoduje szereg niekorzystnych dla innych postaci zdarzeń, co przypomina mechanizm domina. Jest to przestroga przed nieprzewidywalnymi konsekwencjami, które mogą wynikać z jednego na pozór błahego incydentu.
Absurdalność sytuacji: Baśń podkreśla absurd sytuacji, w której różne obiekty i postaci, z pozoru niezwiązane ze sobą w realnym świecie, angażują się w działania wynikające z lamentu pchełki. Ten absurd może być odczytywany jako komentarz do ludzkiej skłonności do podejmowania irracjonalnych działań pod wpływem emocji.
Symbolika społeczna: Każda postać i przedmiot w baśni reaguje na sytuację w sposób charakterystyczny, co może odzwierciedlać różne reakcje społeczne na kryzys. Skrzypiące drzwiczki, sprzątająca miotełka czy płonące łajenko mogą symbolizować różne aspekty społeczeństwa, które pod wpływem kryzysu działają w sposób niewłaściwy, prowadząc do jeszcze większego zamieszania.
Przesłanie o wspólnotowości: Mimo tragicznego zakończenia, baśń pokazuje, jak wszystkie elementy świata przedstawionego są ze sobą połączone i wzajemnie na siebie oddziałują. Jest to odzwierciedlenie filozofii, w której świat jest postrzegany jako sieć połączeń, gdzie działanie jednej części wpływa na całość.
Krytyka bierności: Można również interpretować opowieść jako krytykę bierności i reaktywnego działania. Każdy kolejny uczestnik ciągu zdarzeń działa pod wpływem impulsu, nie próbując rozwiązać problemu u źródła, co prowadzi do katastrofalnego finału.
Baśń „Weszka i pchełka“, choć na pierwszy rzut oka wydaje się prostą historyjką, w rzeczywistości kryje w sobie złożone przesłania dotyczące ludzkiej natury, społeczeństwa i nieprzewidywalności życia.
Baśń „Weszka i pchełka” autorstwa braci Grimm to krótka, aczkolwiek pełna dramatyzmu historia, oparta na motywie łańcuchowej reakcji, znanym z wielu tradycyjnych opowieści ludowych. Poniżej przedstawiam analizę lingwistyczną tej baśni.
Budowa łańcuchowa: Baśń jest skonstruowana na zasadzie łańcuchowej reakcji, gdzie każde zdarzenie prowadzi do kolejnego. Rozpoczyna się niewinnym wypadkiem, który uruchamia serię zdarzeń. Każdy kolejny dialog jest powtarzaniem poprzednich zdarzeń z dodatkiem kolejnego.
Rekursywność i repetatywność: Opowieść cechuje się powtarzalnością fraz, co tworzy rytmiczny, wręcz pieśniowy charakter tekstu. Powtarzalność służy także budowaniu napięcia i eskalacji sytuacji.
Prostota języka: Język baśni jest prosty i zrozumiały, co jest typowe dla opowieści przeznaczonych dla dzieci. Zdania są krótkie, złożone ze zrozumiałych, codziennych wyrazów.
Personifikacja: Typowym dla baśni zabiegiem jest personifikacja przedmiotów (np. drzwiczki, miotełka, wózek), które zachowują się i komunikują jak istoty żywe, co nadaje całości fantastyczny charakter.
Efekt domina: Historia ilustruje mechanizm reakcji łańcuchowej, w której jedno niewinne zdarzenie prowadzi do katastrofalnych skutków. Jest to przestroga przed działaniami, które mogą wywołać nieprzewidywalne konsekwencje.
Motyw nieodwracalności: Zakończenie baśni jest pesymistyczne – wszyscy postacie giną, co podkreśla nieodwracalność pewnych działań oraz nieuchronność losu.
Absurd i groteska: Baśń, choć krótka, zawiera elementy absurdu – reakcje postaci są nie tylko komiczne, ale jednocześnie prowadzą do tragicznych efektów. Jest to typowe dla wielu baśni ludowych, które w groteskowy sposób komentują rzeczywistość.
Moralitet: Pod powierzchnią prostej opowiastki kryje się morał dotyczący współzależności zdarzeń i odpowiedzialności za czyny.
Baśń „Weszka i pchełka” jest przykładem na to, jak w prosty i przystępny sposób za pomocą języka i struktury można opowiedzieć historię, która bawi, a jednocześnie uczy, pozostawiając słuchacza z refleksją nad nieprzewidywalnością życia.
Informacje do analizy naukowej
Wskaźnik | Wartość |
|---|---|
| Numer | KHM 30 |
| Aarne-Thompson-Uther Indeks | ATU Typ 2022 |
| Tłumaczenia | DE, EN, DA, ES, FR, PT, IT, JA, NL, PL, RU, TR, VI, ZH |
| Indeks czytelności Björnssonaa | 50.9 |
| Flesch-Reading-Ease Indeks | 23.2 |
| Flesch–Kincaid Grade-Level | 12 |
| Gunning Fog Indeks | 15.5 |
| Coleman–Liau Indeks | 12 |
| SMOG Indeks | 12 |
| Automatyczny indeks czytelności | 10 |
| Liczba znaków | 2.151 |
| Liczba liter | 1.689 |
| Liczba zdania | 25 |
| Liczba słów | 317 |
| Średnia ilość słów w jednym zdaniu | 12,68 |
| Słowa z więcej niż 6 literami | 121 |
| Procent długich słów | 38.2% |
| Sylaby razem | 640 |
| Średnie sylaby na słowo | 2,02 |
| Słowa z trzema sylabami | 83 |
| Procent słów z trzema sylabami | 26.2% |
