Czas czytania dla dzieci: 11 min
Za dawnych czasów, kiedy to jeszcze życzenia mogły się spełnić przez czary, żył król, który miał bardzo ładne córki, ale najmłodsza była tak ładna, że nawet słońce, które tyle piękności widziało, dziwiło się, ilekroć ona zwróciła doń buzię. Nieopodal królewskiego zamku leżał wielki, ciemny las, a w lesie, pod starą lipą, była studnia. Gdy wielki upał dokuczał ludziom, królewska córa wychodziła do lasu i siadała nad brzegiem chłodnej studni, a gdy jej było nudno, to brała złotą kulę, podrzucała ją w górę i chwytała znowu. Była to jej najmilsza rozrywka.

Otóż zdarzyło się pewnego razu, że złota kula nie spadła do rąk królewny po podrzucaniu w górę, lecz uderzyła obok niej w ziemię, skąd dostała się do studni. Królewna goniła ją oczyma, ale kula zniknęła, bo studnia była głęboka, że dna nie było widać. Królewna zaczęła płakać i płakała coraz głośniej, nie mogąc się uspokoić. I gdy tak płacze, ktoś woła do niej: „Co ci się stało, królewno? Płaczesz tak, że kamień by się wzruszył.“ Obejrzała się dokoła, chcąc dociec, skąd by ten głos mógł pochodzić, aż w końcu spostrzegła żabę, która wystawiała z wody swoją paskudną, szeroką mordkę. „Ach to ty, stara wodochlapko?“ rzekła: „Płaczę, bo mi złota kula wpadła do studni.“ – „Uspokój się,“ odparła żaba. „Mam na to radę; ale co mi dasz, jeżeli ci zwrócę twoją zabawkę?“ – „A co chcesz, kochana żabo?“ spytała królewna. „Mam suknie, perły, kamienie, a wreszcie moją złotą koronę dać ci mogę.“ Żaba zaś na to: „Ani sukien, ani kamieni, ani twojej korony nie żądam; ale jeśli mi przyrzekniesz, że będziesz dla mnie dobrą, jeżeli zrobisz mnie towarzyszką swoich zabaw, przyjaciółką, jeżeli będę mogła razem z tobą siadywać przy twoim stoliczku, jadać z twego złotego talerzyka i pijać z twego kubeczka, i sypiać w twoim łóżeczku, to zejdę do wody i przyniosę ci twoją kulę.“ – „I owszem!“ odparła królewna, „Przyrzekam ci wszystko, co sobie życzysz, byleś tylko odniosła mi kulę.“ Mówiąc to, myślała jednak: Co tam baje taka głupia żaba! Wszak ona siedzi w wodzie przy takich jak sama, kwacze tylko i nie może być towarzyszką człowieka.
Żaba, po uzyskaniu zgody królewny, zanurzyła się w wodzie i po niejakiej chwili ukazała się z powrotem, niosąc w pyszczku kulę, którą rzuciła na trawę. Królewna była wielce uradowana, odzyskawszy zgubę, podniosła kulę i pobiegła do zamku. „Czekaj no, czekaj,“ zawołała żaba, „ja nie mogę latać tak prędko, jak ty! Weź mnie ze sobą.“ Ale nic nie pomogło, że zaczęła na cały głos kwakać, królewna nie zwracając na to uwagi, śpieszyła do domu i wkrótce potem żaba wyszła jej z pamięci.
Nazajutrz, gdy królewna z królem i ze świtą zasiadła do stołu i jadła ze złotego talerzyka, coś klap – klap, klap – klap, ślizga się po marmurowych schodach zamku. Była to żaba, która, dowlókłszy się do drzwi, zastukała i woła: „Najmłodsza królewno, otwórz mi!“ Królewna pobiegła, ażeby się przekonać, kto to być może, a gdy drzwi otworzyła, spostrzegła żabę. Trzasnęła tedy drzwiami, zasiadła znowu do stołu i trwoga ją zdjęła. Król zauważył, że serce mocno jej bije, i pyta: „Moje dziecko, czego ty się tak boisz? Czy jaki olbrzym stoi pod drzwiami i chce cię porwać?“

„Ach nie!“ odparła: „To wcale nie olbrzym, lecz obrzydliwa żaba.“ – „Czegóż ta żaba od ciebie chce?“ – „Ach, kochany ojcze, gdy wczoraj siedziałam w lesie przy studni, moja złota kula wpadła mi do wody, a że zaczęłam płakać, więc żaba wyciągnęła mi ją, domagając się nagrody. Wtedy przyrzekłam jej, że stanie się moją towarzyszką, bo nigdy nie przypuszczałam, że żaba może z wody ją wydobyć. Otóż ona teraz stoi za drzwiami i chce wejść do mnie.“ Żaba stuknęła we drzwi po raz drugi i rzecze:
„Najmłodsza królewno,
Otwórz drzwi,
Nie wiesz, coś wczoraj
Przyrzekła mi
Przy studni w lesie, piękna królewno?
Ejże, królewno, pamiętasz pewno –
Więc otwórz mi!“
A na to rzecze król: „Coś przyrzekła, tego dotrzymać musisz, idź i otwórz żabie.“ Poszła i otworzyła drzwi, a żaba klap – klap, tuż przy jej nogach, dotknęła się do jej krzesła, stanęła tam i woła: „Podnieś mnie do siebie!“ Królewna wahała się, ale król kazał jej to zrobić. Żaba wskoczyła z krzesła na stół i rzekła: „Teraz przynieś mi swój złoty talerzyk; będziemy razem jedli!“ Królewna zrobiła to wprawdzie, ale wszyscy widzieli, że zrobiła niechętnie. Żaba jadła z apetytem, ale królewna nic prawie przełknąć nie mogła. Po chwili żaba rzekła: „No, najadłam się, odnieśże mnie do swojej komnatki i pościel mi swoje łóżeczko jedwabne, to się prześpimy.“ Na to królewna zaczęła płakać, bała się zimnej żaby, której dotykała się ze wstrętem, a cóż dopiero, żeby miała z nią spać w swoim pięknym, czystym łóżeczku.

Ale król rozgniewał się i rzekł: „Kto ci dopomógł w biedzie, tego nie można teraz lekceważyć sobie!“ Wzięła więc żabę w dwa palce, zaniosła ją do siebie i umieściła w kąciku. Gdy się jednak położyła do łóżka, żaba klap – klap, klap – klap, przywlokła się do niej i rzekła: „Jestem zmęczona i chcę spać tak dobrze, jak ty. Podnieśże mnie do łóżeczka, bo jeżeli nie podniesiesz, to się poskarżę twemu ojcu.“ Królewna rozzłościła się okrutnie, podniosła żabę i z całych sił uderzyła nią o ścianę. „Teraz się uspokoisz, wstrętna żabo!“
Ale odpadłszy ze ściany, żaba zamieniła się nagle w pięknego królewicza o cudnych oczach, pełnych słodyczy.

I od tej chwili, za wolą ojca, został jej towarzyszem i małżonkiem. I opowiedział jej, że został zaklęty przez czarownicę i nikt nie mógł go uwolnić od czarów, jak tylko ona, i że jutro odjadą do jego pałacu. Potem zasnęli i nazajutrz, gdy słońce ich obudziło, zajechała kareta zaprzężona w osiem białych koni, które miały białe, strusie pióra na głowach i złoty zaprzęg. Z tyłu karety stał służący młodego króla, wierny Henryk. Wierny Henryk tak się zmartwił, gdy jego pan został zmieniony w żabę, że kazał sobie zakuć serce w trzy sztaby żelazne, ażeby mu nie pękło z bólu i rozpaczy. Ale kareta miała odwieźć młodego króla do jego państwa. Wierny Henryk stanął znowu z tyłu i cieszył się ogromnie.
A gdy ujechali kawałek drogi, usłyszał syn królewski, że coś poza nim trzasło, jak gdyby się coś złamało. Odwrócił się tedy i zawołał:
„Henryku, powóz łamie się!“
„Panie, to nie powóz, nie!
To żelazna obręcz, królu!
W którą skułem serce z bólu,
Gdy przez ową wstrętną babę,
W studni żyłeś zmienion w żabę!“
Jeszcze raz i jeszcze raz trzaskało po drodze, a syn królewski ciągle myślał, że to powóz pęka, a to były żelazne obręcze. Gdy dojechali do pałacu, zatrąbiono z radości i wydawano huczne okrzyki. Po weselu, które trwało cały tydzień, małżonkowie żyli długo i szczęśliwie, a wierny Henryk został powiernikiem młodego króla i przyjacielem do zgonu.

Kontekst
Interpretacje
Jezyk
„Żabi Król lub Żelazo Henryk“ to jedna z klasycznych baśni autorstwa Braci Grimm. Opowieść ta jest znana z przekazu o transformacji oraz o magii, w której głównymi postaciami są młoda królewna i żaba, która w rzeczywistości była zaklętym królewiczem. Baśń rozpoczyna się od królewny, która traci swoją złotą kulę w studni, lecz z pomocą przychodzi jej żaba, która w zamian za pomoc prosi o towarzystwo królewny.
Królewna, chcąc odzyskać swoją kulę, zgadza się na prośby żaby, choć nie miała zamiaru dotrzymać obietnicy. Jednak magiczne wydarzenia potwierdzają, że umowy należy dotrzymywać. Przez swoje zachowanie i rzucenie żabą o ścianę, królewna przypadkowo przełamuje czar, zmieniając żabę w pięknego królewicza.
Tematyka baśni oscyluje wokół motywów obietnic, transformacji i miłości, pokazując, że czasem najpiękniejsze rzeczy mogą kryć się w najmniej spodziewanych miejscach. Dodatkowo, w opowieści pojawia się „Wierny Henryk“, symbol lojalności i poświęcenia, który ukazuje, jak głęboka może być więź sługi z jego panem. Końcówka baśni ukazuje szczęśliwe zakończenie, jakie klasycznie znaleźć można w dziełach Braci Grimm.
Bajka „Żabi Król lub Żelazo Henryk“ autorstwa braci Grimm jest klasycznym przykładem opowieści ludowej, zawierającej wiele elementów magicznych oraz uniwersalnych motywów. W tej opowieści możemy znaleźć różnorodne interpretacje i wartości, które przekazywane są poprzez losy głównych bohaterów.
Historia zawiera motyw przemiany, zarówno w sensie fizycznym, jak i emocjonalnym. Żabi król, będący zaklętym księciem, jest symbolem wewnętrznej wartości i prawdziwego piękna, które często kryje się pod powierzchnią. Jego uwolnienie od klątwy wymaga odwagi i działania ze strony królewny. Choć początkowo królewna odczuwa obrzydzenie i strach, ostatecznie staje się katalizatorem przemiany księcia, co symbolizuje jej własny rozwój i dojrzewanie.
Motyw lojalności jest widoczny w postaci Wiernego Henryka, którego oddanie jest tak wielkie, że zakuwa swoje serce w żelazo, aby nie pękło z bólu. Jego wierność zostaje nagrodzona, gdy książę odzyskuje swoją ludzką postać. To pokazuje, że prawdziwa lojalność i oddanie mogą przetrwać nawet najtrudniejsze czasy i zasługują na nagrodę.
Bajka podkreśla także znaczenie dotrzymywania obietnic. Królewna musi przestrzegać swojej przysięgi danej żabie, mimo że początkowo nie traktowała jej poważnie. Jej lekcja jest bezpośrednią konsekwencją braku ostrożności przy składaniu obietnicy, co zachęca do uważności i odpowiedzialności za własne słowa.
Historia ostrzega przed powierzchownym osądzaniem innych na podstawie ich wyglądu. Królewna początkowo nie potrafi zaakceptować żaby z powodu jej brzydoty, lecz później odkrywa, że pod postacią żaby kryje się książę. Bajka uczy więc, że wartość wewnętrzna jest ważniejsza od zewnętrznego wyglądu.
Rola króla, który wymaga, aby córka dotrzymywała swojej obietnicy, może być interpretowana jako symbol mądrości i sprawiedliwości rodzicielskiej. Król naucza córkę, że działania mają konsekwencje, a odpowiedzialność i honor są kluczowe w życiu.
Te interpretacje stanowią tylko wybrane spojrzenia na bogactwo znaczeń zawartych w tej ponadczasowej bajce Braci Grimm. Każda z tych warstw może oferować cenne lekcje i refleksje, które są równie aktualne dzisiaj, jak były w przeszłości.
Analiza lingwistyczna baśni „Żabi Król lub Żelazo Henryk“ Braci Grimm może obejmować kilka kluczowych aspektów:
Styl narracji i język: Baśń jest opowiedziana w trzeciej osobie, co jest typowe dla narracji bajkowych, i umożliwia wszechwiedzący punkt widzenia. Język jest prosty i bezpośredni, co sprawia, że historia jest łatwo przystępna dla dzieci. Użycie archaizmów, takich jak „wodochlapko,“ dodaje opowieści dawnego charakteru i uroku. Repetetywność, jak w przypadku słów „klap – klap, klap – klap” i powtarzanych zwrotów, jest typowa dla baśni, tworząc rytmiczny i zapadający w pamięć tekst.
Symbolika i motywy: Złota kula symbolizuje coś cennego i ukochanego, jednocześnie stając się katalizatorem wydarzeń. Jej zgubienie i odzyskanie wskazuje na stratę oraz odnalezienie czegoś wartościowego. Motyw przemiany, gdzie żaba zmienia się w księcia, jest klasycznym przykładem zaklęcia, które można zdjąć tylko poprzez spełnienie specyficznych warunków – w tym przypadku, poprzez akt przemocy, co jest nietypowe dla standardowych narracji o odczarowywaniu. Wierność Henryka, który ze smutku po przemianie swego pana każe sobie zakuć serce w żelazo, jest mocnym symbolem lojalności i oddania.
Postacie: Królewna jest archetypiczną postacią skonfrontowaną z wyzwaniem. Jej niechęć do spełnienia obietnicy aż do zmuszenia przez okoliczności pokazuje jej niedojrzałość, ale i zdolność do transformacji. Żaba/Książę ilustruje motyw ukrytego piękna oraz potencjału, który zostaje odkryty po zdjęciu zaklęcia. Postać wiernego Henryka wprowadza dodatkowy wątek lojalności, podkreślający wartości takie jak wierność i oddanie.
Tematyka: Baśń porusza temat spełniania obietnic i ich konsekwencji. Obietnica złożona żabie przez królewnę jest kluczowa dla przebiegu fabuły. Kolejnym tematem jest odkupienie i transformacja poprzez trudności. Postaci przechodzą różnorodne przemiany, które kończą się pozytywnym rozwojem sytuacji.
Morał: Historia podkreśla znaczenie dotrzymywania słowa i szacunku do innych, niezależnie od ich wyglądu zewnętrznego. Transformacja i końcowe szczęście sugerują, że prawdziwe piękno i wartość leżą wewnątrz.
Baśń „Żabi Król lub Żelazo Henryk“ jest niewątpliwie bogata pod względem językowym i tematycznym, zawierając głębokie przesłania moralne w typowym dla Braci Grimm stylu.
Informacje do analizy naukowej
Wskaźnik | Wartość |
---|---|
Numer | KHM 1 |
Aarne-Thompson-Uther Indeks | ATU Typ 440 |
Tłumaczenia | DE, EN, EL, EL, DA, ES, FR, PT, FI, HU, IT, JA, NL, KO, PL, RO, RU, TR, VI, ZH |
Indeks czytelności Björnssonaa | 39.7 |
Flesch-Reading-Ease Indeks | 35.8 |
Flesch–Kincaid Grade-Level | 12 |
Gunning Fog Indeks | 15 |
Coleman–Liau Indeks | 12 |
SMOG Indeks | 12 |
Automatyczny indeks czytelności | 8.6 |
Liczba znaków | 6.650 |
Liczba liter | 5.193 |
Liczba zdania | 71 |
Liczba słów | 1.093 |
Średnia ilość słów w jednym zdaniu | 15,39 |
Słowa z więcej niż 6 literami | 266 |
Procent długich słów | 24.3% |
Sylaby razem | 2.008 |
Średnie sylaby na słowo | 1,84 |
Słowa z trzema sylabami | 247 |
Procent słów z trzema sylabami | 22.6% |