Czas czytania dla dzieci: 13 min
Ubogi drwal żył z żoną i trzema córkami w małej chatce na skraju odludnego lasu. Pewnego poranka idąc do pracy rzekł drwal do żony:
– Przyślij mi obiad przez najstarszą córkę do lasu, bo inaczej nie zdążę z robotą. Aby zaś nie zbłądziła w lesie, zabiorę worek prosa i będę rzucał ziarenka po drodze.
Kiedy słońce stanęło nad lasem, udała się dziewczynka w drogę zabrawszy garnek zupy. Ale wróble polne i leśne, skowronki i zięby, kosy i czyżyki dawno już pozjadały proso, i dziewczynka nie mogła znaleźć drogi. Szła więc na chybi-trafi prosto przed siebie, aż słońce zaszło i nastała noc. Drzewa szemrały w ciemności, sowy hukały i dziewczynka zaczęła uczuwać lęk. Wtem ujrzała w oddali światełko, migoczące między drzewami.
– Z pewnością mieszkają tam ludzie – pomyślała – którzy dadzą mi nocleg.
I poszła w kierunku światełka. Po pewnym czasie przybyła przed małą chatkę, której okna były oświetlone. Zapukała do drzwi, a ochrypły głos zawołał:
– Proszę!

Dziewczynka weszła do ciemnej sieni i zapukała do drzwi pokoju.
– Proszę! – zawołał znowu ten sam głos.
A gdy otworzyła drzwi, ujrzała siwego człowieka, który siedział przy stole ukrywszy twarz w dłoniach, a biała jego broda spływała po stole prawie do ziemi. Przy piecu leżały trzy zwierzątka: kurka, kogucik i łaciata krowa. Dziewczynka opowiedziała staruszkowi o swojej przygodzie i poprosiła o nocleg.
Staruszek zaś rzekł:
Piękna kurko, koguciku,
Łaciata króweczko,
Jak myślicie, co mam zrobić
Z tą miłą dzieweczką?
– Duks! – odparły zwierzęta, a miało to pewnie znaczyć: ,,Niech tu zostanie“.
Starzec zaś rzekł:
– Wszystkiego jest tu pod dostatkiem, ugotuj nam w kuchni wieczerzę.
Dziewczynka znalazła w kuchni obfite zapasy i ugotowała dobrą wieczerzę, ale o zwierzętach nie pomyślała. Przyniosła miskę do pokoju, usiadła obok siwego staruszka i zaspokoiła głód.
Gdy się już najadła, rzekła:
– Jestem zmęczona, gdzie jest łóżko, na którym mam spać?
Zwierzęta zaś rzekły:
Z nim tylko jadłaś, z nim tylko piłaś,
O nas się wcale nie zatroszczyłaś,
Więc też nie żądaj od nas pomocy
Ani życzenia spokojnej nocy!
A starzec rzekł:
– Idź na górę, znajdziesz tam izdebkę, a w niej dwa łóżka. Pościel je pięknie, a ja przyjdę też i położę się spać.

Dziewczynka uczyniła, co jej starzec kazał, i nie czekając na niego położyła się do jednego z łóżek. Po chwili przyszedł staruszek, obejrzał dziewczynkę przy blasku świecy i pokiwał głową. A kiedy ujrzał, że śpi twardo, uniósł wieko, wiodące do piwnicy, i spuścił dziewczynkę wraz z łóżkiem na dół.
Drwal wrócił późnym wieczorem do domu i zaczął robić żonie wyrzuty, dlaczego pozostawiła go przez cały dzień o głodzie.
– To nie moja wina – odparła żona. – Najstarsza córka nasza poszła do ciebie z obiadem, ale widocznie zbłądziła. Rano wróci z pewnością.
Zanim słońce wzeszło, wstał drwal, aby pójść znowu do lasu, i zażądał, aby średnia córka przyniosła mu obiad.
– Zabiorę worek soczewicy i będę ją rozrzucał – rzekł. – Wtedy już na pewno nie zbłądzi, bo ziarenka soczewicy są większe od prosa i wskażą jej drogę.
W południe dziewczynka wzięła jedzenie i poszła do lasu. Ale ptaszki dawno zjadły soczewicę i dziewczynka błąkała się po lesie, aż noc zapadła. Wówczas przybyła, jak i jej siostra, do domku staruszka i poprosiła o wieczerzę i nocleg. Staruszek białobrody zwrócił się do zwierząt:
Piękna kurko, koguciku,
Łaciata króweczko,
Jak myślicie, co mam zrobić
Z tą miłą dzieweczką?
Zwierzęta odparły znowu:
– Duks!
I wszystko odbyło się jak poprzedniego wieczora.
Dziewczynka ugotowała dobrą wieczerzę, a potem jadła i piła razem ze staruszkiem nie troszcząc się o zwierzęta. A gdy zapytała o miejsce do spania, zwierzęta rzekły znowu:
Z nim tylko jadłaś, z nim tylko piłaś,
O nas się wcale nie zatroszczyłaś,
Więc też nie żądaj od nas pomocy
Ani życzenia spokojnej nocy!
A gdy dziewczynka zasnęła, starzec pokiwał nad nią głową i strącił ją także do piwnicy.
Trzeciego ranka rzekł drwal do żony:
– Przyślij mi dzisiaj obiad przez najmłodszą córkę. Jest ona dobra i posłuszna i z pewnością nie zboczy z drogi jak jej niesforne siostry.
Ale matka rzekła:
– Mamże stracić ostatnie, ulubione dziecię?
– Nie martw się – rzekł drwal. – Jest ona mądra i roztropna i z pewnością nie zbłądzi, zwłaszcza że wezmę dużo grochu i rozsypię go gęsto, a ziarna grochu są większe od soczewicy i na pewno wskażą jej drogę.
Ale gdy dziewczynka poszła z obiadem do lasu, grochu już nie było na drodze, gdyż zjadły go gołąbki leśne. Dziewczynka szła naprzód zatroskana rozmyślając nad tym, jak głodny jest ojciec i jak martwić się będzie matka, gdy ona zabłądzi. Wreszcie gdy wieczór zapadł, ujrzała w oddali światełko i trafiła do leśnego domku. Prosiła grzecznie o nocleg, a siwobrody starzec zwrócił się do zwierząt:
Piękna kurko, koguciku,
Łaciata króweczko,
Jak myślicie, co mam zrobić
Z tą miłą dzieweczką?
– Duks! – odparły znowu zwierzęta.
Wówczas dzieweczka zbliżyła się do pieca i pogłaskała kurkę, kogucika po gładkich piórkach, a łaciatą krówkę podrapała między rogami. A gdy na polecenie starca ugotowała smaczną zupę i postawiła miskę na stole, powiedziała:
– Czyż mam się sama najeść i nie nakarmić biednych zwierząt?

W kuchni jest wszystkiego pod dostatkiem, zatroszczę się wpierw o zwierzątka!
I przyniosła jęczmienia, który rozsypała przed kurką i kogucikiem, krówce zaś dała pełną naręcz wonnego siana.
– Jedzcie, jedzcie, miłe zwierzątka – rzekła. – A jak wam się zachce pić, przyniosę wam też świeżutkiej wody.
Potem przyniosła wiadro wody, a kogucik i kurka skoczyły na jego brzeg, zanurzyły dziobki i podniosły wnet główki do góry, tak jak piją ptaszki. Łaciata krówka też łyknęła sobie porządnie.

Kiedy się już zwierzątka najadły i napiły, dziewczynka usiadła obok staruszka i zjadła, co on pozostawił. Po chwili kogucik i kurka schowały główki pod skrzydełka, a łaciata krówka potoczyła sennymi oczami.
Wtedy dziewczynka zapytała:
– Czy pójdziemy już spać?
A starzec rzekł:
Piękna kurko, koguciku,
Łaciata króweczko,
Jak myślicie, co mam zrobić
Z tą miłą dzieweczką?
Zwierzęta zaś odparły:
– Duks!
Tyś z nami jadła, tyś z nami piła,
Tyś o nas naprzód się zatroszczyła,
Więc ci będziemy wciąż ku pomocy,
Teraz życzymy spokojnej nocy!
Dzieweczka poszła na górę, pościeliła pięknie oba łóżka, a gdy skończyła, przyszedł starzec, położył się do jednego z łóżek, a siwa broda sięgała mu aż do stóp. Dziewczynka położyła się do drugiego łóżka, pomodliła się i zasnęła.
Spała spokojnie do północy, gdy nagle zapanował w domu jakiś niepokój i dziewczynka obudziła się. We wszystkich kątach trzeszczało coś i trzaskało, drzwi otwarły się z rozmachem, a belki jęczały, jakby je wyrywano ze spojeń. Schody zachwiały się i zaraz rozległ się trzask, jakby się dach zapadał. Wreszcie wszystko uspokoiło się, a dziewczynka widząc, że jej się nic złego nie stało, zasnęła znowu.
Ale gdy się obudziła rano, kiedy słońce jasno już świeciło, cóż ujrzała? Leżała w wielkiej sali, a dokoła lśnił przepych królewski: na ścianach na zielonym tle jedwabnym lśniły złote kwiaty, łoże było z kości słoniowej, a kołdra z czerwonego aksamitu, na stołeczku zaś obok łóżka stała para pantofelków, wyszywanych perłami. Dziewczynka sądziła, że to sen, ale wnet podeszli do niej pięknie odziani słudzy i zapytali, co im rozkaże.
– Idźcie sobie – rzekła dziewczynka. – Muszę wstać i ugotować staruszkowi zupę oraz nakarmić kurkę, kogucika i krówkę.
Myślała, że staruszek już wstał, ale kiedy spojrzała na sąsiednie łóżko, ujrzała zamiast starca obcego młodzieńca. Zaczęła mu się przyglądać i przekonała się, że jest bardzo piękny. Wtedy młodzieniec obudził się, uniósł na pościel i rzekł:
– Jestem bogatym królewiczem i zostałem zaklęty przez złą wróżkę, tak iż musiałem jako siwy starzec żyć w lesie. I nikt nie mógł być przy mnie, tylko trzej słudzy w postaci kurki, kogucika i krówki. Czar zaś miał ustać wówczas dopiero, gdy zjawi się u nas dziewczynka tak dobra, że będzie się troszczyła nie tylko o człowieka, ale i o zwierzęta. Ty byłaś tą dziewczynką, toteż dziś o północy zostałem wyzwolony, a domek leśny stał się znowu mym pałacem.
Kiedy oboje wstali, rozkazał królewicz trzem sługom udać się do rodziców dziewczynki i zaprosić ich na wesele.
– A gdzie są moje siostry? – zapytała dziewczynka.
– Zamknąłem je w piwnicy, a jutro każę je wyprowadzić do lasu, gdzie będą służyły u węglarza za kucharki, póki się nie poprawią i nie zrozumieją, że nie wolno głodzić biednych zwierząt.

Kontekst
Interpretacje
Jezyk
„Domek leśny“ to klasyczna baśń Braci Grimm, opowiadająca o ubogim drwalu, który żył z żoną i trzema córkami na skraju lasu. Każda z córek miała za zadanie zanieść ojcu obiad do lasu, ale wszystkie trafiają do tajemniczego domku staruszka, gdzie każda z nich napotyka ten sam los z wyjątkiem najmłodszej, która jako jedyna okazuje troskę o zwierzęta. Dzięki jej życzliwości klątwa ciążąca nad staruszkiem zostaje zdjęta i okazuje się, że jest on zaklętym królewiczem. Baśń kończy się przekształceniem domku w pałac oraz nadzieją na poprawę charakteru sióstr, które musiały odpokutować swoje samolubne zachowanie.
Historia podkreśla wartość empatii i troski o innych, w tym również o zwierzęta, co jest typowym tematem moralnym w baśniach Braci Grimm. Jak wiele baśni, „Domek leśny“ również przedstawia ideę, że dobre uczynki mają swoje nagrody, a nieodpowiedzialne zachowanie może prowadzić do kary.
„Domek leśny“ to jedna z mniej znanych baśni braci Grimm, która zawiera wiele wątków i morałów typowych dla ich twórczości. Opowieść jest bogata w symbolikę i prezentuje różne uniwersalne prawdy dotyczące ludzkiego zachowania.
Poniżej przedstawiam różne interpretacje tej baśni:
Centralnym tematem baśni jest znaczenie dobroci i empatii. Najmłodsza córka, w odróżnieniu od swoich sióstr, wyróżnia się swoją troskliwością nie tylko w stosunku do ludzi, ale także do zwierząt. To właśnie jej zdolność do dostrzegania potrzeb innych i dbania o nie, zarówno duchowych, jak i fizycznych, przyczynia się do przełamania zaklęcia. Baśń sugeruje, że prawdziwą wartością jest dobroć serca i chęć pomocy innym.
Najstarsze siostry reprezentują egoizm i brak współczucia, co prowadzi do ich ukarania. Ich postawa, polegająca na ignorowaniu potrzeb innych, w tym magicznych zwierząt, skutkuje ich zamknięciem w piwnicy. Morał z tego płynie taki, że skupianie się wyłącznie na własnych pragnieniach i ignorowanie potrzeb innych może prowadzić do negatywnych konsekwencji.
Historia wspomina o królewiczu zaklętym w postać starca, który dopiero dzięki czystej dobroci najmłodszej córki zostaje uwolniony. Ten motyw jest często spotykany w baśniach i symbolizuje moc miłości i współczucia do przezwyciężenia zła i przywrócenia naturalnego porządku rzeczy.
Podróż trzech sióstr do leśnego domku można postrzegać jako próbę ich charakterów. Każda z dziewczynek zostaje poddana tej samej próbie, a wynik zależy od ich osobistych cech. To również przypomnienie o indywidualnej odpowiedzialności za własne działania i decyzje.
Motyw przemiany, zarówno w sensie dosłownym jak i metaforycznym, jest wyraźny w tej opowieści. Zmiana chatki w pałac i starca w królewicza symbolizuje nagrodę za prawdziwe dobro, które często nagradzane jest w nieoczekiwany sposób.
Decyzja drwala o wysłaniu córek do lasu, mimo zniknięcia najstarszej, wskazuje na pewne niedostatki w jego rodzicielstwie. Wskazuje to na ignorancję i niezdolność do przewidzenia konsekwencji swoich działań, co może być komentarzem na temat odpowiedzialności rodziców za bezpieczeństwo i dobro swoich dzieci.
Baśń „Domek leśny“ jest bogata w nauki moralne i stanowi doskonały materiał do refleksji na temat wartości takich jak współczucie, odpowiedzialność i wynikająca z nich nagroda.
Baśń „Domek leśny” Braci Grimm opiera się na klasycznym motywie braci, którzy przez swoje działania muszą spotkać się z konsekwencjami, a jednocześnie ilustruje, jak dobroć i troska prowadzą do nagrody. Przeanalizujmy niektóre warstwy lingwistyczne i tematyczne tej historii.
Motyw zagubienia i drogi: Podstawową tematyką baśni jest motyw zagubienia w lesie, symbolizujący życiowe wyzwania i niepewności. Każda z trzech córek drwala wyrusza w las z zamiarem dostarczenia jedzenia, co może być traktowane jako metafora dążenia do celu mimo pojawiających się przeszkód.
Dobroć vs. Egoizm: Historia kontrastuje między egoistycznym zachowaniem starszych sióstr, które ignorują potrzeby zwierząt, a altruizmem najmłodszej córki, która dba o wszystkie istoty.
To zestawienie podkreśla moralność opowieści: prawdziwa cnota i dobroć prowadzą do szczęścia i nagrody.
Przemiana i kara: Przemiana leśnej chatki w pałac oraz przemiana starca w królewicza są nagrodą za dobroć najmłodszej córki. Starsze siostry doświadczają kary, co jest zgodne z dydaktyczną naturą baśni, uczącą dzieci moralnych lekcji.
Symbolika imion postaci zwierzęcych: Kurka, kogucik i łaciata krówka mają proste, charakterystyczne imiona, które są bliskie dzieciom i łatwo zrozumiałe. Każde z tych zwierząt symbolizuje prostą niewinność i potrzebę troski, którą rozpoznała najmłodsza córka.
Styl narracji: Baśń napisana jest prostym językiem, charakterystycznym dla opowieści skierowanych do dzieci. Zdania są krótkie i zrozumiałe, a dialogi często odnajdują swoje miejsce w rytmizowanych wersach, co ułatwia zapamiętywanie i recytowanie historii.
Elementy powtarzalności: Powtarzalność tej samej struktury wydarzeń – przybycie kolejnych córek do chatki, pytanie starca, reakcja zwierząt – stanowi rytmiczną strukturę, która podkreśla różnice w zachowaniu sióstr i przygotowuje na zmianę, jaką niesie ze sobą dobroć najmłodszej.
Symbolika przyrody i motywy baśniowe: Las jest klasycznym baśniowym miejscem próby i niebezpieczeństw. Natomiast wieczorny blask i światełko symbolizują nadzieję i schronienie. Przemiana chatki w pałac wskazuje na odwieczny motyw nagrody za cnotę.
Baśń „Domek leśny” w sposób mistrzowski łączy prostotę opowieści dydaktycznej z bogatą symboliką i morałem o znaczeniu empatii i troski o innych, co ilustruje ponadczasowe wartości edukacyjne Braci Grimm.
Informacje do analizy naukowej
Wskaźnik | Wartość |
---|---|
Numer | KHM 169 |
Aarne-Thompson-Uther Indeks | ATU Typ 431 |
Tłumaczenia | DE, EN, DA, ES, PT, HU, IT, JA, NL, PL, RO, RU, TR, VI, ZH |
Indeks czytelności Björnssonaa | 45 |
Flesch-Reading-Ease Indeks | 28.6 |
Flesch–Kincaid Grade-Level | 12 |
Gunning Fog Indeks | 16.8 |
Coleman–Liau Indeks | 12 |
SMOG Indeks | 12 |
Automatyczny indeks czytelności | 9.6 |
Liczba znaków | 8.376 |
Liczba liter | 6.716 |
Liczba zdania | 93 |
Liczba słów | 1.323 |
Średnia ilość słów w jednym zdaniu | 14,23 |
Słowa z więcej niż 6 literami | 407 |
Procent długich słów | 30.8% |
Sylaby razem | 2.562 |
Średnie sylaby na słowo | 1,94 |
Słowa z trzema sylabami | 372 |
Procent słów z trzema sylabami | 28.1% |