Leestijd voor kinderen: 12 min
Een kleermaker had een zoon die héél klein was gebleven en niet groter werd dan een duim. Daarom heette hij ook Klein Duimpje. Maar het was een moedige en flinke jongen en hij zei tegen zijn vader: „Vader, ik moet en zal de wereld in.“ – „Goed mijn jongen,“ sprak de oude en hij nam een stopnaald en bij een kaars smolt hij er een knop aan van zegellak, „hier heb je ook een degen voor op reis.“
Nu wilde het kleine kleermakertje nog één keer thuis eten en hij huppelde naar de keuken om te kijken wat zijn moeder als laatste maal zou hebben gekookt. Ze had net opgeschept en de schotel stond nog op de kachel. Toen zei hij: „Moeder, wat eten we vandaag?“ – „Kijk zelf maar,“ zei de moeder. Toen sprong Klein Duimpje op de kachel en keek in de schotel, maar omdat hij zijn hals te ver uitstrekte, nam de damp van het eten hem mee en dreef hem door de schoorsteen naar buiten.
Een tijdje zweefde hij op de damp in de lucht, tot hij eindelijk weer op de grond belandde. Nu was het mannetje buiten in de wijde wereld, trok rond, ging ook bij een baas als leerling werken, maar hij vond het eten niet goed genoeg. „Bazin,“ zei hij, „als u ons geen beter eten geeft dan ga ik weg en schrijf ik morgenochtend met krijt op de huisdeur:
„Aardappelen te veel,
vlees te weinig,
saluut, heer aardappelkoning!“
„Wat denk jij wel, snotaap?“ zei de bazin en ze werd boos en pakte een stofdoek om hem te slaan, maar ons kleermakertje kroop onder een vingerhoed, keek er onder uit en stak zijn tong tegen haar uit. Ze pakte de vingerhoed om hem te pakken, maar Klein Duimpje sprong in de stofdoek en toen zij de stofdoek uitklopte om hem te zoeken, kroop hij in een spleet van de tafel. „Hé, hé, bazin!“ riep hij en stak zijn hoofd omhoog en toen zij hem wilde slaan, sprong hij in de la. Maar toen kreeg ze hem eindelijk te pakken en joeg hem het huis uit.
Klein Duimpje nam zijn degen en stapte voort. Zo kwam hij in een groot bos terecht. Daar ontmoette hij een bende rovers die van plan waren de schat van de koning te stelen. Toen zij Klein Duimpje zagen dachten ze: „Zo’n klein kereltje kan wel door een sleutelgat kruipen en hij zou ons goed kunnen helpen.“ – „Hela,“ riep er één, „ja, jij reus Goliath, wil jij voor ons in de schatkamer gaan? Jij kunt binnensluipen en het geld naar buiten gooien.“ Duimpje dacht eens goed na en eindelijk zei hij: „Ja,“ en ging mee.
Toen bekeek hij nauwkeurig of er geen kier in deur was. En al gauw zag hij er één die voor hem breed genoeg was om doorheen te kruipen. Hij wilde dat meteen doen, maar één van de schildwachten die voor de deur de wacht hielden, zag hem en zei tegen de ander: „Wat kruipt daar voor vieze spin? Ik zal hem doodtrappen.“ – „Laat dat beest toch,“ zei de ander, „hij doet je toch geen kwaad?“ Klein Duimpje kwam veilig en wel door de kier in de schatkamer, opende het raam, waar de rovers al onder stonden, en gooide het ene goudstuk na het andere naar buiten. Terwijl hij zo druk bezig was hoorde hij de koning aankomen, die zijn schatkamer wilde inspecteren en hij kroop snel weg. De koning merkte echter dat er heel wat goudstukken ontbraken, maar hij kon niet begrijpen hoe ze gestolen konden zijn, want de sloten en grendels waren allemaal dicht en in goede staat. Toen ging hij weer weg en zei tegen de schildwachten: „Let goed op, er is iemand bij het geld geweest.“
Nu alles weer veilig was, begon Klein Duimpje weer met zijn taak, maar de schildwachten hoorden het geld bewegen en rinkelen: klik, klak, klik, klak. Ze sprongen vlug naar binnen en wilden de dief grijpen. Maar Klein Duimpje had hen horen komen en sprong in een hoek en hij zette een goudstuk voor zich, zodat er niets van hem te zien was. Toen plaagde hij de schildwachten en riep: „Hé, hier ben ik!“ De schildwachten liepen snel naar die hoek, maar toen ze daar kwamen was hij al in een andere hoek onder een ander goudstuk en riep: „Hé, hier ben ik!“ Vliegensvlug gingen de schildwachten erheen, maar Klein Duimpje zat al lang in een derde hoek en riep weer: „Hé, hier ben ik!“ Zo hield hij hen voor de gek en liet ze zo lang in de schatkamer heen en weer lopen totdat ze moe werden en weggingen. Nu gooide hij de goudstukken achter elkaar allemaal naar buiten, en toen hij de laatste had, draaide hij hem snel om, ging er op zitten en vloog er zo mee het raam uit.
De rovers prezen hem geweldig. „Jij bent een echte held,“ zeiden ze, „wil jij onze roverhoofdman worden?“ Klein Duimpje bedankte voor de eer, want hij wilde eerst meer van de wijde wereld zien. Ze verdeelden de buit, maar Klein Duimpje vroeg maar één dubbeltje omdat hij niet meer kon dragen. Daarop gespte hij zijn degen weer om, zei de rovers goedendag en ging op weg.
Hij ging nog bij enkele meesters in de leer, maar dat beviel hem niet. Tenslotte verhuurde hij zich als knecht in een herberg. De meiden mochten hem echter niet, want zonder dat ze hem zien konden, zag hij alles wat ze stiekem uitvoerden, en hij verklikte het aan de waard wat ze van de borden wegsnoepten en uit de kelder weghaalden. Toen zeiden ze: „Wacht maar, we zullen het je betaald zetten!“ en ze spraken af hem een poets te bakken.
Een van de meiden moest weldra in de tuin het gras maaien en ze zag Klein Duimpje rond springen en op en neer klauteren tussen de halmen. Met één zwaai maaide ze hem met het gras mee en bond alles in een doek bijeen en gooide dat de koeien voor. Nu was daar een grote zwarte koe bij, die hem ineens mee opslokte zonder hem pijn te doen. Daar beneden beviel het hem echter slecht, want het was pikdonker en er brandde geen licht. Toen de koe werd gemolken riep Klein Duimpje:
„Strip, strap, strol,
Is de emmer al vol?“
Maar door het geruis van het melken hoorden ze hem niet. Daarop trad de waard in de stal en zei: „Morgen moet die koe geslacht worden.“ Toen werd Klein Duimpje zo bang dat hij met luide stem riep: „Laat mij er eerst uit, ik zit erin!“ De waard hoorde het wel, maar hij wist niet waar de stem vandaan kwam. „Waar ben je dan?“ vroeg hij. „In de zwarte,“ antwoordde Klein Duimpje, maar de waard begreep het niet en ging weg.
De volgende morgen werd de koe geslacht! Maar gelukkig werd Klein Duimpje bij het hakken en snijden niet geraakt, maar hij kwam bij het worstenvlees terecht. Toen de slager met zijn werk begon riep hij uit alle macht: „Niet te diep! Niet te diep! Ik zit eronder!“ Maar door het lawaai van de hakmessen hoorde niemand hem. Nu was arm Duimpje echt in nood. Maar nood maakt snelle benen en hij wist zo handig tussen de hakmessen door te springen, dat geen één hem raakte en hij er heelhuids afkwam. Toch kon hij de dans niet ontspringen: samen met een stuk spek werd hij in een bloedworst gestopt. Het was een nauwe behuizing en hij werd ook nog in de schoorsteen gehangen om gerookt te worden, en dat duurde vervelend lang. In de winter werd hij eindelijk naar beneden gehaald omdat de worst zou worden opgediend aan een gast. De waardin sneed de worst in plakjes, maar Klein Duimpje paste goed op dat hij zijn hoofd niet te ver vooruitstak, zodat zijn hals niet zou worden afgesneden. Eindelijk zag hij zijn kans schoon en baande zich een weg en sprong naar buiten.
In het huis waar het hem zo slecht was vergaan, wilde hij niet langer blijven en hij ging meteen weer op reis. Toch duurde zijn vrijheid niet lang. Op het open veld ontmoette hij een vos, die hem per ongeluk ophapte. „Hoho, meneer Vos,“ riep hij, „ik ben het die in je keelgat zit, laat mij toch vrij!“ – „Gelijk heb je,“ zei de vos, „aan jou heb ik eigenlijk toch niks. Als je mij de kippen op het erf van je vader belooft, dan zal ik je loslaten.“ – „Met alle plezier,“ antwoordde Klein Duimpje, „die kippen mag je hebben, dat beloof ik je!“
Toen liet de vos hem weer los en hij bracht hem zelf naar huis. Toen de vader zijn lieve zoontje weer zag, gaf hij de vos graag alle kippen die hij had. „In ruil daarvoor heb ik voor jou een mooi geldstuk meegebracht, vader,“ zei Klein Duimpje en hij gaf zijn vader het dubbeltje dat hij op zijn zwerftocht had verdiend.
„Maar waarom kreeg die vos die arme kippen om op te eten?“ – „O, domme jongen, jouw vader houdt toch ook meer van zijn kind dan van de kippen op het erf.“
Learn languages. Double-tap on a word.Learn languages in context with Childstories.org and Deepl.com.Achtergronden
Interpretaties
Tekstanalyse
Dit sprookje van de Gebroeders Grimm, getiteld „Duimpje de wereld in“, vertelt het verhaal van Klein Duimpje, een jongen zo klein als een duim. Ondanks zijn grootte is hij een dappere en avontuurlijke jongen die de wereld in wil trekken. Zijn vader geeft hem een stopnaald met een knop van zegellak als zwaard en laat hem zijn weg gaan.
Het verhaal zit vol verrassingen en avonturen. Eerst speelt Klein Duimpje de kattenkwaad uit als leerling en haalt vervolgens een slimme roof over de schatkist van de koning uit met behulp van rovers. Zijn sluwheid en moed helpen hem keer op keer de problemen te overwinnen, of het nu gaat om het ontsnappen aan schildwachten of het overleven van hachelijke situaties zoals het opgeslokt worden door een koe en bijna in een worst terechtkomen.
Uiteindelijk belandt Klein Duimpje na vele omzwervingen terug bij zijn ouders, geholpen door een vos aan wie hij de kippen van zijn vader belooft voor zijn vrijheid. Dit sprookje benadrukt thema’s zoals slimheid, moed en de liefde van een ouder voor hun kind die zelfs groter is dan bezittingen.
De thematiek rond ouderliefde en de waarde van slim zijn komt sterk naar voren, evenals de kunst van het zich kunnen redden in moeilijke situaties. Het onconventionele karakter van Klein Duimpje, zijn avontuurlijke geest, en zijn talent om mensen te slim af te zijn, maken hem een geliefd figuur in dit klassieke verhaal.
Het sprookje „Duimpje de wereld in“ van de Gebroeders Grimm biedt verschillende lagen van interpretatie en thematische inzichten rondom avontuur, slimheid, en de waarde van familie. Hier zijn enkele manieren waarop dit sprookje kan worden begrepen:
Avontuur en Zelfontdekking: Het verhaal begint met Klein Duimpje’s verlangen om de wereld in te trekken, ondanks zijn kleine gestalte. Dit benadrukt een universeel thema van de zoektocht naar avontuur en zelfontdekking. Het idee dat fysieke beperkingen niet noodzakelijkerwijs bepalend zijn voor iemands vermogen om avonturen te beleven, is een krachtige boodschap, vooral voor kinderen.
Slimheid en Vindingrijkheid: In veel situaties, zoals zijn ontsnapping uit de schatkamer en zijn avontuur in de schoorsteen, laat Klein Duimpje zien dat slimheid en snelheid van geest vaak belangrijker zijn dan fysieke kracht. Zijn vermogen om problemen op te lossen en gevaren te ontwijken met zijn intelligentie en vindingrijkheid kan worden geïnterpreteerd als een steun voor geestelijke kracht over fysieke kracht.
Waarden van Loyaliteit en Terugkeer naar het Thuis: Ondanks al zijn avonturen en kansen om een ander pad te kiezen, besluit Duimpje om terug te keren naar zijn familie. Dit kan gezien worden als een boodschap over de waarde van familie en het idee dat, ongeacht de opwinding van de wijde wereld, het thuis en de familie onschatbaar zijn.
Het Belang van Creativiteit en Aanpassingsvermogen: Klein Duimpje’s reis is vol met situaties waarin creativiteit en het vermogen om zich snel aan te passen essentieel zijn. Of het nu gaat om zijn ontsnapping uit de worst of zijn onderhandelingen met de vos, de proactiviteit en flexibiliteit die hij toont, zijn lessen in probleemoplossend denken.
Moraal en Handelswijze: De interactie met de vos aan het einde van het verhaal bevat een morele les over onderhandeling, vertrouwen en de relatieve waarde van dingen. Klein Duimpje waardeert zijn leven boven de kippen van zijn vader, wat zijn pragmatische kijk op wat belangrijk is in het leven benadrukt.
Al met al biedt „Duimpje de wereld in“ rijke symboliek over persoonlijke groei, de confrontatie met uitdagingen en het waarderen van wat echt belangrijk is. Door deze lens gezien, is het veel meer dan slechts een avontuur, maar eerder een allegorie over de menselijke ervaring en de balans tussen het verlangen naar avontuur en de warmte van thuis.
De „Linguïstische analyse van het sprookje ‚Duimpje de wereld in'“ biedt een interessante kijk op de talige en narratieve kenmerken van dit sprookje van de Gebroeders Grimm. Laten we enkele belangrijke aspecten van de linguïstische analyse van de tekst bespreken:
Lexicon en Woordgebruik: Het sprookje gebruikt archaïsche en regionale woorden die kenmerken zijn van de tijd waarin het geschreven werd, zoals „borgen“, „saluut“, en „degen“. Dit versterkt de historische setting van het verhaal. De taal is eenvoudig, maar bevat ook metaforisch taalgebruik, zoals „de damp van het eten hem mee nam“, wat levendige beelden oproept van Klein Duimpje’s avonturen.
Morfologie: De tekst maakt gebruik van verkleinwoorden, zoals „kleermakertje“ en „mannetje“, die de kleinheid en speelsheid van het hoofdpersonage benadrukken. Dit draagt bij aan de schattige en kwetsbare presentatie van Klein Duimpje. Er worden ook veel samenstellingen gebruikt, zoals „vingerhoed“ en „speerpunt“, die de rijke morfologische structuur van het Nederlands laten zien.
Syntaxis: De zinsstructuur is over het algemeen eenvoudig, met een rechttoe rechtaan volgorde die gemakkelijk te begrijpen is, zelfs voor jonge lezers. Dit is typisch voor sprookjes, die traditioneel mondeling zijn overgeleverd. Er zijn echter ook complexere zinnen aanwezig, met ingebedde bijzinnen die de spanning verhogen, zoals wanneer de diefstal van het goud wordt beschreven.
Pragmatiek en Narratief: Dialogen spelen een cruciale rol in het voortstuwen van het verhaal en in het ontwikkelen van personages. De directe rede maakt het verhaal levendig en stelt lezers in staat om de personages beter te leren kennen. Het verhaal bevat typische kenmerken van een sprookje, zoals herhaling en de regel van drie, wat bijdraagt aan de ritmiek en voorspelbaarheid van het verhaal, wat jongeren vaak aanspreekt.
Semantiek en Thematiek: Het sprookje verkent thema’s van moed, vernuft, en avontuur. Klein Duimpje is een archetypisch ’slim ondergewicht‘, die ondanks zijn kleine postuur grote dingen bereikt. De moraal van het verhaal lijkt te zijn dat fysieke grootte niets zegt over iemands moed of intelligentie. Dit biedt een belangrijke les voor kinderen over het waarderen van innerlijke kwaliteiten boven uiterlijke verschijningen.
Fonologie: De tekst bevat rijm en alliteratie, zoals in „strip, strap, strol“, wat de muzikaliteit van de taal benadrukt. Dit is kenmerkend voor vertellingen die bedoeld zijn om voorgelezen te worden.
Door deze linguïstische elementen benadrukt het sprookje niet alleen de avonturen van een klein, dapper jongetje, maar wordt het verhaal ook levendig en prikkelend voor de verbeelding van het publiek, jong en oud.
Informatie voor wetenschappelijke analyse
Kengeta | Waarde |
|---|---|
| Aantal | KHM 45 |
| Aarne-Thompson-Uther-Index | ATU Typ 700 |
| Vertalingen | DE, DA, ES, PT, FI, HU, IT, JA, NL, PL, RU, VI, ZH |
| Leesbaarheidsindex door Björnsson | 28.8 |
| Flesch-Reading-Ease Index | 75.2 |
| Flesch–Kincaid Grade-Level | 6.9 |
| Gunning Fog Index | 9.2 |
| Coleman–Liau Index | 8.7 |
| SMOG Index | 9.1 |
| Geautomatiseerde leesbaarheidsindex | 6.5 |
| Aantal karakters | 8.199 |
| Aantal letters | 6.321 |
| Aantal zinnen | 91 |
| Aantal woorden | 1.519 |
| Gemiddeld aantal woorden per zin | 16,69 |
| Woorden met meer dan 6 letters | 184 |
| Percentage lange woorden | 12.1% |
| Totaal lettergrepen | 2.059 |
| Gemiddeld aantal lettergrepen per woord | 1,36 |
| Woorden met drie lettergrepen | 95 |
| Percentage woorden met drie lettergrepen | 6.3% |
