Czas czytania dla dzieci: 11 min
Pewien krawiec miał synka, tak malutkiego jak palec, toteż zwano go Paluszkiem. Malec miał jednak odwagę w sercu, więc rzekł do ojca:
– Drogi ojczulku, muszę ruszyć w świat!
– Słusznie, synu – odparł krawiec, wziął długą igłę i dorobił do niej nad świecą rączkę z laku, mówiąc:
– Oto masz także szpadę na drogę. Niechaj cię Bóg prowadzi!
Paluszek uradowany skoczył do kuchni, aby zobaczyć, co też tam pani matka dobrego gotuje na pożegnanie. Jedzenie było już gotowe, a garnek stał jeszcze na kuchni.
– Mamusiu, co dziś dobrego ugotowałaś? – zapytał Paluszek.
– Zobacz sam! – odparła matka.
Paluszek wdrapał się na kuchnię i nachylił się nad garnkiem. Że jednak zanadto wyciągnął szyję, porwała go para, bijąca z garnka, i uniosła przez komin. Przez pewien czas unosił go dym, aż wreszcie spadł znowu na ziemię.
I oto znalazł się Paluszek w dalekim, obcym świecie. Po długiej wędrówce dostał wreszcie pracę u pewnego majstra, ale nie smakowało mu tam jedzenie.
– Pani majstrowo – rzekł Paluszek – jeżeli nie da mi pani lepiej jeść, jutro pójdę sobie i napiszę kredą na drzwiach:
Kartofle zamiast mięsa daje
Nasza gosposia ukochana,
Więc lepiej w obce pójdę kraje…
Żegnaj, królowo kartoflana!
– A ty nicponiu! – zawołała majstrowa i w gniewie chwyciła ścierkę, aby go zbić: ale mały krawczyk schował się szybko pod naparstek, wychylił główkę i pokazał majstrowej język.
Rozgniewana majstrowa podniosła naparstek, aby hultaja schwytać, ale Paluszek skoczył między ścierki, a gdy majstrowa poczęła ścierki przetrząsać, schował się w szparze stołu.
– He, he, pani majstrowo! – zawołał i wytknął głowę, a gdy majstrowa trzepnęła ścierką w stół, skoczył do szuflady.
Wreszcie jednak został schwytany i wyrzucony za drzwi.
Powędrował więc krawczyk Paluszek dalej i przybył do wielkiego boru. Wtem spotkał gromadę zbójców, którzy mieli zamiar okraść skarbiec królewski. Kiedy ujrzeli krawczyka, pomyśleli:
– Taki malec przedostanie się z łatwością przez dziurkę od klucza!
Jeden z nich zawołał więc:
– Hejże, olbrzymie Goliacie, czy chciałbyś zakraść się do skarbca i wyrzucić nam stamtąd trochę pieniędzy?
Paluszek zamyślił się, a wreszcie rzekł:
– Dobrze! – i poszedł ze zbójcami do skarbca.
Kiedy przyszli na miejsce, obejrzał drzwi od dołu do góry i po chwili znalazł szparkę, przez którą mógł się przedostać. W chwili gdy chciał wejść, spostrzegł go jeden z wartowników, którzy pilnowali skarbca, i rzekł do swego towarzysza:
– Co to za wstrętny pająk tam pełza? Zdepczę go.
– Zostaw to biedne stworzonko – rzekł drugi – nic ci przecież złego nie zrobiło.
Przeszedł więc Paluszek szczęśliwie do skarbca, otworzył okno, pod którym stali zbójcy, i począł im wyrzucać dukaty. Podczas tej pracy usłyszał nagle kroki króla, który chciał właśnie obejrzeć swój skarbiec. Nasz malec ukrył się szybko.
Król spostrzegł natychmiast brak wielu dukatów, nie mógł jednak zrozumieć, co to znaczy, gdyż rygle i zamki były nienaruszone. Wyszedł więc i rzekł do wartowników:
– Miejcie się na baczności, ktoś mi okrada skarbiec!
Gdy Paluszek rozpoczął na nowo swoją robotę, wartownicy usłyszeli klap, klap, klap, klap padających pieniędzy. Wbiegli więc szybko do skarbca, aby schwytać złodzieja. Ale krawczyk słysząc ich kroki jeszcze szybciej skoczył do kąta i ukrył się pod dukatem. Kiedy już był bezpieczny, zawołał ze swego ukrycia:
– Tu jestem!
Wartownicy rzucili się w tę stronę, ale zanim tam podbiegli, krawczyk był już w drugim kącie i wołał spod innego dukata:
– Hej, tu jestem!
Wartownicy gonili go po wszystkich kątach, ale on był zwinniejszy od nich i zanim do jednego kąta przybyli, wołał już z innego:
– Hej, tu jestem!
Tak ich gonił, aż się zmęczyli i poszli sobie, po czym zaczął znowu wyrzucać przez okno dukaty, ostatniego zaś cisnął bardzo mocno, prędziutko wskoczył na niego i wyjechał w ten sposób ze skarbca.
Zbójcy chwalili go bardzo:
– Wielki z ciebie bohater – rzekli – czy chcesz zostać naszym hersztem?
Ale Paluszek podziękował im za zaszczyt i rzekł, że woli najpierw obejrzeć sobie kawałek świata. Podzielili więc łup, krawczyk zaś wziął tylko jeden grosik, bo więcej nie mógł udźwignąć.
Potem przypasał znowu swój miecz, pożegnał zbójców i ruszył w drogę. Pracował u kilku majstrów, ale nigdzie nie było mu dobrze, wreszcie zgodził się pracować jako parobek w pewnej karczmie. Ale kucharki nie lubiły go, gdyż niewidzialny widział wszystkie ich sprawki, a jeśli coś skradły z piwnicy, natychmiast donosił o tym panu. Rzekły więc:
– Czekaj, już my cię nauczymy rozumu! – i postanowiły spłatać mu figla.
Kiedy pewnego razu jedna z nich kosiła w ogrodzie trawę i ujrzała Paluszka, skaczącego po źdźbłach, zgarnęła go razem z trawą i rzuciła krowom. A wielka, czarna krowa połknęła Paluszka, nie czyniąc mu zresztą najmniejszej krzywdy. Ale Paluszkowi nie podobało się w żołądku krowy, było tam bowiem bardzo ciemno. Kiedy wieczorem służąca poczęła doić krowę, zawołał Paluszek:
Puchu, pochu, puchu, pochu,
Zamknęliście mnie w tym lochu!
A tu ciemno w krowim brzuchu,
Pochu, puchu, pochu, puchu!
Ale plusk mleka zagłuszył jego słowa. Po dojeniu gospodarz wszedł do obory i rzekł:
– Czarnula pójdzie jutro do rzeźnika.
Przestraszył się Paluszek i zawołał głośno:
– To mnie wpierw wypuśćcie!
Gospodarz usłyszał jego słowa, ale nie wiedział, skąd się ten głos odzywa, zapytał więc:
– Gdzie jesteś?
– W Czarnuli! – odparł Paluszek, ale gospodarz nie zrozumiał, co to może znaczyć, i wyszedł.
Nazajutrz zarznięto krowę. Na szczęście podczas ćwiartowania i oprawiania jej Paluszek uniknął ciosów noża, ale dostał się pomiędzy odpadki, przeznaczone na kiełbasy. Kiedy rzeźnik zbliżył się, aby rozpocząć pracę, Paluszek wrzasnął na całe gardło:
– Nie siekajcie głęboko, nie siekajcie głęboko, przecież ja tam siedzę!
Ale hałas był tak wielki, że nikt go nie usłyszał. Bieda czekała więc Paluszka, ale bieda uczy rozumu, udało mu się więc tak zręcznie wywijać spod noża, że nawet zadraśnięty nie został. Ale zbiec nie zdołał; nie było innej rady: musiał się pozwolić wsadzić razem z kawałkami słoniny do kiełbasy. Było to mieszkanie ciasne nieco, a przy tym zawieszono go w kominie do wędzenia, gdzie mu się bardzo nudziło. Wreszcie zimą wyjęto go, gdyż kiełbasę miano podać któremuś z gości. Kiedy karczmarka kroiła kiełbasę na plasterki, Paluszek baczył pilnie, aby nie wytknąć zanadto głowy, i wreszcie udało mu się wydostać z kiełbasy.
Nie chciał jednak pozostawać dłużej w domu, gdzie mu się tak źle powiodło, i natychmiast udał się w drogę.
Jednakże wolność jego nie trwała długo. Idąc przez pole wszedł w drogę lisowi, który połknął go w zamyśleniu.
– Ejże, panie lisie – zawołał krawczyk – to ja, Paluszek, tkwię w pańskim gardle, niechże mnie pan wypuści!
– Rację masz – odparł lis – z ciebie nie miałbym żadnej korzyści. Jeżeli mi więc obiecasz dać kury z podwórka swego ojca, wypuszczę cię!
– Z całą chęcią – zawołał Paluszek – otrzymasz wszystkie kury, przyrzekam ci to.
Lis wypuścił go więc i sam zaniósł do domu.
Kiedy ojciec ujrzał ukochanego synka, chętnie oddał lisowi kury.
– Za to przynoszę ci też sporo pieniędzy! – rzekł Paluszek wręczając ojcu grosz, który zdobył na wędrówce.
– Ale dlaczego lis dostał biedne kurki?
– Ejże, głuptasku, i twemu ojcu milsze jest pewnie jego dziecię niż wszystkie kury.
Learn languages. Double-tap on a word.Learn languages in context with Childstories.org and Deepl.com.Kontekst
Interpretacje
Jezyk
„Przygody Paluszka“ to fascynująca opowieść o odwadze, sprycie i determinacji. Główny bohater, Paluszek, jest małym chłopcem, który, pomimo swoich rozmiarów, przeżywa niezwykłe przygody. Historia zaczyna się od jego decyzji, by opuścić dom rodzinny i wyruszyć w świat, uzbrojony jedynie w igłę z uchwytem jako szpadę, którą podarował mu ojciec. Jego mały wzrost staje się zarówno wyzwaniem, jak i atutem w trudnych sytuacjach.
Podczas swoich przygód Paluszek pracuje u różnych majstrów, ale trudno mu znaleźć miejsce, gdzie byłby w pełni zadowolony, częściowo ze względu na sposób, jaki bywa traktowany. Dzięki swoim rozmiarom i sprytowi, udaje mu się oszukać zbójców, którzy chcą jego pomocy w kradzieży skarbu, oraz unikać niebezpieczeństw, takich jak wrzucenie do kiełbasy w rzeźni. Pomimo tego, że wielokrotnie znalazł się w sytuacjach pozornie bez wyjścia, zawsze znajduje sposób, aby się wydostać.
Jego podróż kończy się niepozornie, w sytuacji, w której jest połknięty przez lisa. Dzięki przebiegłości i obietnicy, Paluszek przekonuje lisa do uwolnienia go w zamian za obietnicę kur z podwórka jego ojca. Historia kończy się szczęśliwie – powraca do domu, wręcza ojcu monetę zdobywaną podczas swojej podróży, a ojciec z radością poświęca kilka kur, aby odzyskać ukochanego syna.
Opowieść o Paluszku to pochwała nie tylko odwagi i sprytu, ale także wartości rodzinnych i miłości, która wygrywa nad materialnymi stratami. Jest to jedna z klasycznych bajek Braci Grimm, które poprzez przygody bohaterów przekazują ważne moralne lekcje.
Bajka o Paluszku autorstwa Braci Grimm jest opowieścią, która, jak wiele innych bajek, można interpretować na różne sposoby, skupiając się na różnych jej aspektach.
Przygoda i odkrywanie świata: Paluszek to bohater, który od samego początku wykazuje się odwagą i chęcią poznania świata. Mimo swojego małego wzrostu nie boi się wyzwań i szybko przystosowuje do zmian. Jego podróż przez różne sytuacje i próby symbolizuje uniwersalną potrzebę odkrywania, poszerzania horyzontów i podejmowania ryzyka.
Pomysłowość i przetrwanie: Niezwykłe przygody Paluszka pokazują, jak dzięki inteligencji, sprytowi i zdolności dostosowania się do ekstremalnych warunków można przezwyciężyć przeciwności losu. Będąc dosłownie małym, Paluszek musi wykorzystywać te cechy, aby przetrwać, co jest lekcją o znaczeniu umiejętności radzenia sobie w życiu.
Krytyka społeczna: Bajka może być również interpretowana jako krytyczna refleksja na temat społeczeństwa i jego warstw. Krawczyk, będąc biednym, ale mądrym i zdeterminowanym, przemierza różne środowiska, od królewskiego skarbca po dom majstra, co pozwala na ocenę różnic ekonomicznych i społecznych. W końcu to spryt i intelekt, a nie pozycja społeczna, umożliwiają mu przetrwanie.
Moralność i wartości rodzinne: Na końcu bajki pojawia się ważny element wartości rodzinnych i rodzicielskich. Ojciec Paluszka jest gotów poświęcić kury, żeby znów zobaczyć syna, co pokazuje, że relacje rodzinne i miłość są ważniejsze niż materialne dobra. To przypomina czytelnikom o istocie rodzinnych więzi i bezwarunkowej miłości.
Niebezpieczeństwa pokusy i chciwości: Kiedy Paluszek decyduje się pomóc złodziejom okraść skarbiec, odzwierciedla to ludzką tendencję do ulegania pokusom. Chociaż jego intencje mogą nie być złe, bajka pokazuje potencjalne konsekwencje związaną z takim postępowaniem, co jest odwiecznym moralizatorskim motywem w wielu bajkach.
Każda z tych interpretacji przynosi inne przesłanie lub refleksję, co czyni bajkę „Przygody Paluszka“ uniwersalnym i wielowymiarowym dziełem literackim.
„Przygody Paluszka“ to jedna z baśni braci Grimm, która podejmuje klasyczny motyw „małego, ale dzielnego“ bohatera. Analizując tę opowieść z perspektywy lingwistycznej, możemy zauważyć kilka kluczowych elementów:
Dialekt i styl narracji: Tekst używa prostego, aczkolwiek barwnego języka, co jest charakterystyczne dla bajek ludowych. Narracja jest bezpośrednia, często operuje dialogami, które dynamizują akcję i czynią postacie bardziej żywymi.
Zróżnicowanie języka postaci: Każda z postaci, od Paluszka przez jego rodziców, majstrową po lisa, posiada swój własny sposób wypowiadania się, co nadaje im indywidualny charakter. Krawczyk używa prostego, ale ambitnego języka, co kontrastuje z nieco szorstkim tonem majstrowej.
Formuły powtarzające się: Wielu wydarzeniom towarzyszą rytmiczne powtórzenia lub formuły, które podkreślają dramatyzm sytuacji (np. „klap, klap“ w scenie ze skarbcem czy „Puchu, pochu“ w scenie z krową). Tego rodzaju powtórzenia są charakterystyczne dla baśni, gdyż ułatwiają zapamiętanie narracji i tworzą swoisty rytm.
Antropomorfizacja i stylizacja opowieści: Zwierzęta i przedmioty, takie jak lis i długi miecz z igły, są przedstawiane w sposób antropomorficzny lub stylizowany, co dodaje historii elementu fantastyki i czyni ją bardziej atrakcyjną dla dzieci.
Moralizatorski podtekst: Tekst, jak wiele baśni, zawiera przesłania moralne – odwaga i spryt są przedstawiane jako cnoty, które prowadzą do sukcesu, pomimo przeciwności losu. Ojciec Paluszka, który rezygnuje z kur na rzecz syna, podkreśla wartość rodziny i miłości rodzicielskiej.
Relacja między bohaterem a światem: Paluszek jest ukazany jako postać kreatywna i zwinna, zdolna do przystosowania się do różnych sytuacji, mimo że jest fizycznie mniejszy. Ta relacja „mały, ale zdolny“ dodaje opowieści elementu humorystycznego, ale też wskazuje na przekraczanie ograniczeń związanych z fizycznym wyglądem.
Baśń „Przygody Paluszka“ to złożona opowieść, która przez swoją raz rozrywkową, raz moralizującą treść oraz dynamiczną akcję ukazuje bogactwo języka i jego funkcji w konstruowaniu złożonych narracji ludowych.
Informacje do analizy naukowej
Wskaźnik | Wartość |
|---|---|
| Numer | KHM 45 |
| Aarne-Thompson-Uther Indeks | ATU Typ 700 |
| Tłumaczenia | DE, DA, ES, PT, FI, HU, IT, JA, NL, PL, RU, VI, ZH |
| Indeks czytelności Björnssonaa | 45.2 |
| Flesch-Reading-Ease Indeks | 32.1 |
| Flesch–Kincaid Grade-Level | 12 |
| Gunning Fog Indeks | 14 |
| Coleman–Liau Indeks | 12 |
| SMOG Indeks | 12 |
| Automatyczny indeks czytelności | 9.4 |
| Liczba znaków | 7.224 |
| Liczba liter | 5.771 |
| Liczba zdania | 86 |
| Liczba słów | 1.116 |
| Średnia ilość słów w jednym zdaniu | 12,98 |
| Słowa z więcej niż 6 literami | 360 |
| Procent długich słów | 32.3% |
| Sylaby razem | 2.131 |
| Średnie sylaby na słowo | 1,91 |
| Słowa z trzema sylabami | 273 |
| Procent słów z trzema sylabami | 24.5% |
