Czas czytania dla dzieci: 7 min
Był sobie raz król, który miał córkę. Kazał on zbudować szklaną górę i rzekł:
– Kto tę górę pokona i nie spadnie, ten dostanie moją córkę za żonę.
A oto zjawił się młodzian, który z całego serca umiłował królewnę, i zapytał króla, czy odda mu swą córkę. Król odrzekł, że tak, jeśli zdoła wejść na szklaną górę i nie spadnie, to królewnę dostanie. Królewna postanowiła wybrać się na szklaną górę razem z narzeczonym, żeby go podtrzymać, jeśli się pośliźnie. Król przystał na to. Ruszyli więc oboje razem, a kiedy byli już na szczycie, królewna pośliznęła się i upadła, a wtedy szklana góra otworzyła się i pochłonęła ją. Narzeczony nawet nie zauważył, gdzie jego ukochana się podziała, bo góra zaraz się za nią zamknęła. Zaczął więc strasznie rozpaczać i lamentować. Król też bardzo się tym zasmucił i kazał szklaną górę rozłupać, myślał bowiem, że wtedy można będzie wydobyć z niej jego córkę. Nie udało się jednak znaleźć miejsca, gdzie biedaczka wpadła.
Tymczasem królewna obsunęła się na samo dno góry, do wielkiej pieczary. Stary dziad z długą brodą wyszedł jej na spotkanie. Powiedział, że jeśli zgodzi się służyć mu i robić wszystko, co jej rozkaże, to daruje jej życie. W przeciwnym razie będzie ją musiał zabić. Królewna zgodziła się spełniać każde jego polecenie. Co dzień rano starzec wyjmował z kieszeni drabinę, przystawiał ją do góry i wyłaził po niej na świat boży, po czym wciągał drabinę ze sobą. Królewna zaś musiała gotować mu jedzenie, słać łóżko i krzątać się koło gospodarstwa. Kiedy dziad wracał do domu, przynosił ze sobą zawsze mnóstwo srebra i złota.
Po wielu latach służby królewna się zestarzała i odtąd nazywał ją ,,jejmością“, sam zaś kazał się nazywać ,,starym Rinkrankiem“. Pewnego razu stary Rinkrank wyszedł jak zwykle z domu, królewna zaś posłała mu łóżko i pozmywała naczynia, po czym zamknęła wszystkie drzwi i okna, zostawiając tylko szparkę w rozsuwanym oknie, przez które światło wpadało do jaskini.
Kiedy starzec wrócił, zapukał do drzwi wołając:
– Jejmość pani, otwórz mi drzwi!
– Nie – odrzekła. – Nie otworzę ci drzwi, stary Rinkranku!
Wtedy on przemówił:
Oto biedny Rinkrank stoi
u zamkniętych twych podwoi,
prosi ciebie, jejmość pani,
zmyj naczynie po śniadaniu!
– Już zmyłam po tobie naczynie – odrzekła królewna.
A on na to:
Oto biedny Rinkrank stoi
u zamkniętych twych podwoi,
bądź tak dobra, jejmość pani,
i przygotuj mi posłanie!
– Już ci łóżko posłałam – rzekła królewna.
On zaś na to:
Oto biedny Rinkrank stoi
u zamkniętych twych podwoi,
po raz wtóry każe ci,
byś mu otworzyła drzwi!
Po czym obiegł dom dokoła i zobaczył szparkę w oknie. Pomyślał sobie:
– Trzeba by zajrzeć do środka, co też ona tam robi i dlaczego nie chce mi drzwi otworzyć.
Chcąc zerknąć przez szparę spróbował wcisnąć w nią głowę, ale z powodu bujnej brody głowa ani rusz nie mogła się zmieścić. Wsadził więc najpierw brodę i ledwie to zrobił, nadeszła królewna i zasunęła okno pociągnąwszy za sznurek, który do niego wcześniej przywiązała, i broda znalazła się w potrzasku. Rinkrank jął żałośnie zawodzić, że go to bardzo boli, i prosić, by mu jejmość brodę z potrzasku wypuściła.
Ona zaś rzekła: dopiero wtedy, gdy da jej drabinę, po której wydostanie się z góry. Czy chciał, czy nie chciał, musiał jej wreszcie powiedzieć, gdzie jest drabina. Królewna uwiązała wpierw długi sznurek do rozsuwanego okna, po czym wdrapała się po drabinie na szczyt góry i dopiero będąc na wolności pociągnęła za sznurek i otworzyła okno. Pośpieszyła wtedy do ojca i opowiedziała mu, co jej się przydarzyło. Król bardzo się ucieszył z powrotu córki. I jej narzeczony też żył jeszcze. Potem poszli wszyscy razem, rozłupali górę i znaleźli w niej starego Rinkranka i jego srebro i złoto. Król kazał złego dziada zabić, a jego skarby zabrał ze sobą. Królewna zaś dostała swego wiernego narzeczonego za męża i oboje żyli szczęśliwie aż do śmierci.

Kontekst
Interpretacje
Jezyk
„Stary Rinkrank“ to jedna z mniej znanych baśni Braci Grimm, w której występują typowe dla tych opowieści motywy, takie jak próba bohatera, magiczne przedmioty i szczęśliwe zakończenie. Historia zaczyna się od króla, który oferuje rękę swojej córki temu, kto pokona szklaną górę. Młodzieniec, zakochany w królewnie, podejmuje wyzwanie. Królewna towarzyszy mu w tej trudnej próbie, ale podczas wspinaczki poślizguje się i wpada do wnętrza góry.
Opowieść kontynuuje się w ukrytej jaskini we wnętrzu szklanej góry, gdzie królewna zostaje zmuszona do służby dla starego Rinkranka, dziwacznego starca o długiej brodzie. Jej codzienna rutyna to gotowanie i sprzątanie, a starzec co dzień wychodzi na zewnątrz, przywożąc bogactwa do jaskini.
Królewna okazuje spryt i determinację, wykorzystując nieuwagę starca podczas jego nieobecności. Uwięziona przez lata, w końcu znajduje sposób na uwolnienie się, używając drabiny starca do ucieczki. Po powrocie do królestwa, odkrywa, że jej narzeczony wciąż na nią czekał. Razem z królem odnajdują i karzą złego Rinkranka oraz zabezpieczają jego skarby.
Historia kończy się szczęśliwie, podkreślając odwagę i zaradność królewny oraz jej trwałe uczucie do narzeczonego. Jak wiele baśni Braci Grimm, „Stary Rinkrank“ zawiera elementy fantastyczne i moralne, pokazując triumf dobra nad złem oraz znaczenie miłości i lojalności.
Bajka „Stary Rinkrank“ autorstwa braci Grimm, choć mniej znana, kryje w sobie wiele interesujących tematów i motywów.
Próba i Wytrwałość: Szklana góra jako symbol trudności, które należy pokonać, aby zdobyć coś cennego, jak np. miłość czy szczęście. Historia bohaterki pokazuje, że nawet jeżeli próba kończy się porażką, nie warto się poddawać – ostatecznie udaje jej się uwolnić dzięki sprytowi i determinacji.
Motyw Uwięzienia i Wolności: Pojawienie się pieczary i Starego Rinkranka można interpretować jako metaforę uwięzienia zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Wolność jest zdobywana nie siłą, lecz inteligencją i cierpliwym planowaniem.
Starcie Dobra ze Złem: Stary Rinkrank jako antagonistyczna figura reprezentuje zło, które czerpie korzyści z wykorzystywania innych. Wyzwolenie królewny symbolizuje triumf dobra nad złem.
Emancypacja i Samodzielność: Królewna, mimo że początkowo domeną jej światła jest wymóg posłuszeństwa wobec starego Rinkranka, ostatecznie pokazuje, że potrafi sama sobie poradzić i nie potrzebuje nikogo, by się uwolnić. Jest to historia jej przemiany od roli ofiary do podmiotu kontrolującego własny los.
Przestroga przed Pychą: Szklana góra zbudowana z inicjatywy króla może odzwierciedlać jego pychę i próżność. Jego córka i potencjalny zięć muszą pokonać sztucznie wytworzone przeszkody, co kończy się katastrofą. W wyniku tej próby wszyscy uczą się pokory.
Siła Miłości: Mimo lat niewoli i przeciwności losu, miłość narzeczonego i królewny przetrwała. Ich związek nie tylko wytrwał, ale i ostatecznie się spełnił. Jest to pochwała miłości jako trwałego i wiernego uczucia.
Bajka, jak wiele dzieł braci Grimm, daje wiele możliwości interpretacji, zachęcając do refleksji nad humana cechą opowieści. Każdy czytelnik może dostrzec w niej inne wartości i wnioski.
„Stary Rinkrank“ to jedna z mniej znanych baśni braci Grimm, która zawiera wiele typowych dla baśni elementów, takich jak magiczne góry, próby, uwięzienie oraz walkę dobra ze złem. W analizie lingwistycznej tej baśni można zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów.
Wprowadzenie: Król i jego córka, królewna, oraz zapowiedź próby zdobycia ręki królewny przez pokonanie szklanej góry. To klasyczny motyw z baśni, gdzie zadanie, często niemożliwe do wykonania dla zwykłego człowieka, ma na celu wyłonienie godnego kandydata.
Komplikacja: Sytuacja komplikuje się, gdy królewna zostaje uwięziona wewnątrz szklanej góry z powodu poślizgnięcia się. Ten moment jest kluczowy, ponieważ wprowadza element niebezpieczeństwa i wyzwania.
Rozwinięcie: Królewna służy starcowi Rinkrankowi, co przedstawia jej przystosowanie się do trudnych warunków i oczekiwanie na szansę ucieczki. To także czas próby charakteru postaci.
Punkt kulminacyjny: Królewna, wykorzystując swoją inteligencję i spryt, uwalnia się z niewoli. Baśń ukazuje ją jako postać aktywną i przedsiębiorczą, co jest interesującym odwróceniem tradycyjnego motywu biernej damsel in distress.
Rozwiązanie: Powrót królewny do domu i zjednoczenie z ojcem i narzeczonym. Król zabija starego Rinkranka, co rozwiązuje konflikt i przywraca porządek. Zakończenie to tzw. baśniowe „happily ever after”.
Język i styl: Baśń pisana jest prostym, ale obrazowym językiem, co jest typowe dla narracji braci Grimm. Użycie powtórzeń, np. w dialogu między Rinkrankiem a królewną, nadaje opowieści rytmiczności i podkreśla dramatyzm sytuacji (np. „Oto biedny Rinkrank stoi u zamkniętych twych podwoi. . . ”).
Dialogi: Stanowią istotny środek wyrazu, ujawniający cechy charakteru postaci. Rinkrank jest przedstawiony jako nieskuteczny i naiwny antagonist, podczas gdy królewna wykazuje spryt i determinację.
Motywy i symbole: Szklana góra symbolizuje nieosiągalne wyzwanie i izolację, która musi być pokonana. Drabina reprezentuje drogę do wolności, a broda Rinkranka to symbol władzy i mądrości, ale także jego zguby.
Przezwyciężanie przeciwności: Królewna, mimo trudnej sytuacji, znajduje sposób na ucieczkę, co podkreśla siłę inteligencji i odwagi.
Sprawiedliwość i kara: Zakończenie przynosi sprawiedliwość – zły Rinkrank zostaje ukarany, a dobro i porządek zostają przywrócone.
Baśń „Stary Rinkrank” ilustruje uniwersalne wartości i idee, które można odnaleźć w różnych kulturach i czasach, mimo swojej prostoty i archaicznych motywów.
Informacje do analizy naukowej
Wskaźnik | Wartość |
---|---|
Numer | KHM 196 |
Aarne-Thompson-Uther Indeks | ATU Typ 311 |
Tłumaczenia | DE, EN, ES, PT, IT, JA, NL, PL, RU, TR, VI, ZH |
Indeks czytelności Björnssonaa | 43.6 |
Flesch-Reading-Ease Indeks | 33.5 |
Flesch–Kincaid Grade-Level | 12 |
Gunning Fog Indeks | 14.6 |
Coleman–Liau Indeks | 12 |
SMOG Indeks | 12 |
Automatyczny indeks czytelności | 9.1 |
Liczba znaków | 3.855 |
Liczba liter | 3.088 |
Liczba zdania | 43 |
Liczba słów | 627 |
Średnia ilość słów w jednym zdaniu | 14,58 |
Słowa z więcej niż 6 literami | 182 |
Procent długich słów | 29% |
Sylaby razem | 1.175 |
Średnie sylaby na słowo | 1,87 |
Słowa z trzema sylabami | 141 |
Procent słów z trzema sylabami | 22.5% |