Çocuklar için okuma zamanı: 14 dk
Bir zamanlar bir köylü vardı. Akşamları ocak başında oturup ateşi karıştırırken karısı da karşında iplik çekerdi. Bir gün adam, „Ne yazık ki çocuğumuz olmadı! Evimiz çok sakin, başka evlerse cıvıl cıvıl“ dedi. „Evet“ diyen kadın içini çekti. „Hiç değilse bir tane olsaydı! Parmak kadar ufak olsa bile sevinirdik ve bağrımıza basardık!“
Derken günün birinde kadın yedi aylık bir çocuk doğurdu. Bebeğin tüm uzuvları normaldi, ama kendisi başparmak kadar küçücüktü. „İsteğimiz gerçekleşti, biz onu çok seveceğiz!“ dediler ve adını da Başparmak koydular. Yiyeceğini hiç eksik etmedikleri halde çocuk bir türlü büyümedi, doğumunda nasılsa öyle kaldı; ama çok zeki ve becerikli bir çocuk oldu, neye el atsa başarılıydı. Köylü bir gün ormana gitmeye karar verdi; odun kesecekti. „Keşke bana arabayı getirecek biri olsaydı!“ diye söylendi. „Ben sana arabayı getiririm baba, hiç merak etme; istediğin zamanda ormanda olacak!“ dedi Başparmak. Adam gülerek „Sen bunu nasıl yaparsın? Çok küçüksün, atı dizgininden tutup süremezsin ki!“ dedi. „Merak etme, annem arabayı koşsun yeter! Ben atın kulağına oturup ona neler yapması gerektiğini fısıldayacağım“ dedi oğlan. Vakit geldiğinde annesi arabayı koştu ve Başparmak’ı atın kulağına oturttu. Oğlan ata „Deeeh!“ diyerek neler yapması gerektiğini söyledi. Arabayı ustaca kullanarak doğru yoldan ormana vardı. Tam ormana giriş yolunda oğlan iki tane yabancı adamın geldiğini görünce „Brrr!“ dedi. „Bu da ne? Tek başına giden bir araba ve de ata emir veren bir ses? Ama ortada başka kimse görünmüyor“ dedi adamlardan biri. „Burası tekinsiz bir yer“ dedi diğeri ve ekledi: „Arabanın peşinden gidelim, bakalım nerede duracak?“
Araba dosdoğru ormana daldı ve odunların yığıldığı yere vardı.
Başparmak babasını görünce seslendi: „Gördün mü baba, arabayı getirdim işte! Şimdi beni aşağıya indir!“
Babası sol eliyle atı tutarken bir saman çöpüne oturmuş oğlunu da sağ eliyle atın kulağından aşağı indirdi. Yabancı adamlar bu mucize karşısında ne diyeceklerini bilemedi. Biri diğerini kenara çekerek, „Dinle, bu ufaklık bize şans getirebilir. Onu alıp büyük şehirlerde para karşılığında halka gösteririz. Onu babasından satın alalım“ dedi. Adamın yanına vararak, „Şu ufaklığı bize sat, yanımızda rahat eder“ dediler. „Olmaz“ dedi adam. „O benim canım ciğerim. Dünyanın altınını verseniz değişmem!“
Bu pazarlığı işiten Başparmak babasının cebinden çıkarak kulağına, „Baba, beni onlara ver, ben nasıl olsa geri dönerim“ diye fısıldadı. Babası onu iyi bir para karşılığında adamlara sattı. Adamlar oğlana „Nereye oturmak istersin?“ diye sordular. „Beni şapkanızın kenarlığına oturtun, arada sırada oradan aşağı iner, etrafa bakınır ve dolaşırım; merak etmeyin, düşmem“ dedi Başparmak. İsteğini yerine getirdiler ve oğlan babasıyla vedalaştıktan sonra onlarla gitti. Akşam oluncaya kadar yol aldılar. Derken „Beni yere indirin, çişim geldi“ dedi oğlan. „Otur oturduğun yerde, işe istersen, bana vız gelir. Ara sıra kuşlar da ediyor başıma“ diye cevap verdi onu şapkasında taşıyan adam. „Olmaz!“ dedi oğlan. „Ben terbiyesiz değilim. Hemen yere beni indirin!“
Adam şapkasını çıkararak Başparmak’ı yol kenarındaki hendeğe bıraktı. O hemen bulunduğu yerden sıçrayarak tarlaya daldı ve birden arayıp bulduğu bir fare yuvasına giriverdi. „İyi akşamlar, beyler, yolunuza bensiz devam edin“ diye adamlara seslenerek güldü. Adamlar sopalarla fare yuvasını eşeledi, ama bunun bir yararı olmadı. Başparmak yuvanın derinliklerine kaçtı. Derken akşam oldu ve adamlar öfkeyle, ama elleri boş olarak yola koyuldu. Onların gittiğini fark eden Başparmak yuvadan dışarı çıktı.
„Karanlıkta tarlada dolaşmak tehlikeli, kolayca bacağımı kırabilirim“ diye söylendi. Aniden ayağı bir salyangoz kabuğuna çarptı. „Hele şükür, geceyi burada geçirebilirim!“ diyerek kabuğun içine yerleşti. Tam uyuyacağı sırada önünden geçen iki adamın sesini duydu. „Şu zengin papazın altın ve gümüş takımlarını nasıl çal- sak?“ dedi biri. „Ben sana söyleyeyim“ diye lafa karıştı Başparmak. İkinci hırsız çok korktu ve „Neydi bu? Biri konuştu!“ dedi. Durup dinlediler. Başparmak yine konuştu: „Beni yanınıza alın, size yardım edeyim!“
„Nerdesin sen?“
„İyice yere bak, sesin nereden geldiğini bulursun“ diye cevap verdi Başparmak. Hırsızlar sonunda onu bularak havaya kaldırdılar. „Seni gidi bacaksız, bize nasıl yardım edeceksin ki?“ dediler. „Bakın“ dedi ufaklık, „Ben papazın odasına demir parmaklıkların arasından girerim ve içerden ne isterseniz onu size uzatıp veririm.“
„Hadi bakalım, göster marifetini!“ dediler.
Papazın evine vardıklarında Başparmak odaya girdi, sonra da var gücüyle, „Burada ne isterseniz var!“ diye haykırdı. Hırsızlar irkildi. „Yavaş konuşsana, herkesi uyandıracaksın!“ dediler. Ama Başparmak onları anlamamış gibi davranarak yeniden „Ne istiyorsunuz? Buradakilerin hepsini mi istiyorsunuz?“ diye bağırdı. Yan odada yatan aşçı kadın bunu duyunca uyanarak kulak kabarttı. Hırsızlar korkudan biraz geri çekildiler, ama daha sonra cesareti ele alarak, „Bu ufaklık bizi ele vermek istiyor“ diyerek geri geldiler. Oğlanın kulağına, „Hadi artık ciddi ol da içeridekileri bize ver“ diye fısıldadılar. Başparmak bu kez de tüm gücüyle, „Hepsini vereceğim, uzatın ellerinizi“ diye haykırdı. Bunu duyan aşçı kadın tökezleye tökezleye kapıya geldi. Hırsızlar peşlerine avcı düşmüş gibi oradan kaçıverdiler. Ama aşçı kadın bir şey fark etmemişçesine mum yaktı. O gelirken Başparmak hiç görünmeden kendisini dışarıya, samanlığa attı. Aşçı kadın her köşeyi arayıp kimseyi bulamayınca tekrar gidip yatağına yattı ve gözü açık rüya görmüş olduğuna inandı. Başparmak saman çöpüne tırmanarak yatacak yerini hazırladı; ertesi sabaha kadar uyuyacak, sonra da anne ve babasının yanma dönecekti. Ne var ki, başına başka işler geldi! Yaa, bu dünyada zahmetsiz iş yok ki! Gün ağarırken aşçı kadın hayvanlara yem vermek için yatağından kalktı. Doğruca samanlığa gitti, içinde Başparmak’m da yatıp uyuduğu bir kucak dolusu saman aldı. Oğlan öyle derin bir uykuya dalmıştı ki, olanların farkına varmadı. Uyandığında kendini geviş getiren bir ineğin ağzında buldu. „Eyvah, değirmene girdim!“ diye hayıflandı, ama sonra nerede olduğunu anladı. Hayvanın dişleri arasına girip çiğnenmemek için dikkat etmeliydi; yine de midesine yuvarlanmaktan kurtulamadı. „Burada da hiç pencere yokmuş, hiç gün ışığı girmiyor“ diye söylendi. Bulunduğu yer hiç hoşuna gitmedi, durmadan yeni samanlar geldiği için sıkıştıkça sıkıştı. Korkudan avazı çıktığı kadar bağırdı: „Taze yem atmayın bana!
Taze yem atmayın bana!“
O sırada aşçı kadın ineği sağmaktaydı; birinin konuştuğunu ve ortada kimsenin olmadığını, bu sesin de dün geceki sesin aynısı olduğunu fark edince öylesine korktu ki, iskemlesinden kayarak sütü yere döktü. Büyük bir korkuya kapılarak efendisinin yanına koştu. „Aman Tanrım, papaz efendi, inek konuştu!“ diye haykırdı. „Sen çıldırmışsın!“ diye cevap veren papaz, neler olup bitiyor diye samanlığa kendi gitti. Daha içeriye bir adım atmıştı ki, Başparmak yeniden „Bana taze yem atmayın! Bana taze yem atmayın!“ diye haykırmaya başladı. Bu kez papaz da öyle korktu ki, ineği cin çarptığını ve bu yüzden öldürülmesi gerektiğini söyledi. İneği kestiler, ama içinde Başparmak’ın bulunduğu midesini çöpe attılar. Başparmak çalışıp çabalayarak kendisine bir yer açtı; ama tam başını dışarı çıkarmışken başına yeni bir bela geldi; aç bir kurt yaklaşarak mideyi olduğu gibi yuttu. Başparmak cesaretini kaybetmedi. „Belki kurt anlaşmaya yanaşır“ diye düşündü ve onun midesinden seslendi: „Kurt kardeş, sana göre güzel bir yiyecek biliyorum.“
„Neredeymiş o?“
„Falanca çıkmaza girdin mi birinci değil, ikinci ev. Orada pastalar, yağlı butlar ve sucuklar bulacaksın; ye yiyebildiğin kadar“ diyerek babasının evini tarif etti.
Kurt bir denileni iki etmedi, o gece doğruca o çıkmaz sokağa giderek evi buldu ve ambarda ne bulduysa mideye indirdi. İyice doyunca çekip gitmek istedi, ama karnı o kadar şişmişti ki, bulunduğu yerden dışarı çıkamadı. Başparmak da bunu hesap etmişti. Başladı kurdun midesinde hoplayıp tepinmeye; elinden geldiğince bağırdı çağırdı. „Sussana be!“ dedi kurt, „Milleti uyandıracaksın!“
„Bana ne!“ dedi ufaklık. „Sen her şeyi mideye indirdin, bırak da şimdi ben biraz eğleneyim.“
Başladı yine var gücüyle bağırıp haykırmaya. Bu gürültüden annesiyle babası uyanarak ambara koştular, kapı aralığından baktılar. Orada kurdu görünce kaçtılar; adam bir balta, karısı da bir tırpan aldı. Tekrar ambara girerlerken, „Sen arkamda dur!“ dedi adam. „Ben ona baltayla vuracağım, ölmezse sen tırpanla vur ve karnını deş.“
Başparmak babasının sesini duyunca seslendi: „Babacığım, ben buradayım, kurdun karnında!“
Babası sevinçle „Tanrı’ya şükürler olsun! Oğlanı bulduk“ diyerek çocuğa zarar vermesin diye karısına tırpanı elinden bırakmasını işaret etti.
Sonra yaradana sığınarak baltayla kafasına vurup kurdu öldürdü; karı koca bıçak ve makasla hayvanın midesini kesip Başparmak’ı oradan çıkardılar. „Ah, seni o kadar merak ettik ki!“ dedi babası. „Evet baba, başıma neler gelmedi ki! Neyse ki şimdi yine temiz bir hava soluyorum!“
„Bugüne kadar nerelerdeydin?“
„Sorma baba, önce bir fare yuvasındaydım, sonra bir ineğin işkembesine girdim, daha sonra da bir kurdun midesine. Artık sizlerden ayrılmayacağım!“
„Biz de seni dünyanın altınına değişmeyeceğiz!“ diyen anne ve babası, Başparmak’ı kucaklayıp öptüler.
Ona bol bol yiyecek içecek verdiler ve yeni giysiler diktiler, çünkü eskisi bir hayli yıpranmıştı.
Bilimsel analiz için bilgiler
Gösterge | Değer |
---|---|
Numara | KHM 37 |
Aarne-Thompson-Uther Endeksi | ATU Typ 700 |
Çeviriler | DE, EN, EL, DA, ES, FR, PT, FI, HU, IT, JA, NL, PL, RO, RU, TR, TR, VI, ZH |
Björnsson tarafından okunabilirlik indeksi | 45.1 |
Flesch-Reading-Ease Endeksi | 0 |
Flesch–Kincaid Grade-Level | 12 |
Gunning Fog Endeksi | 19 |
Coleman–Liau Endeksi | 12 |
SMOG Endeksi | 12 |
Otomatik Okunabilirlik Endeksi | 9.9 |
Karakter Sayısı | 9.400 |
Harf Sayısı | 7.659 |
Cümle Sayısı | 163 |
Kelime Sayısı | 1.320 |
Cümle Başına Ortalama Kelime | 8,10 |
6'dan fazla harf içeren kelimeler | 489 |
Uzun kelimelerin yüzdesi | 37% |
Toplam Heceler | 3.234 |
Kelime Başına Ortalama Heceler | 2,45 |
Üç Heceli Kelimeler | 599 |
Üç Heceli Yüzde Kelimeler | 45.4% |