Czas czytania dla dzieci: 11 min
Był sobie kiedyś ubogi człek, który nie mógł nawet wyżywić jednego syna. Syn rzekł więc do niego:
– Drogi ojcze, źle ci się wiedzie, a ja jestem ci tylko ciężarem. Najlepiej zrobię, jeśli cię opuszczę i postaram się sam na swój chleb zarobić.
Ojciec dał mu swe błogosławieństwo i z wielkim smutkiem go pożegnał. W tym właśnie czasie król pewnego potężnego państwa prowadził wojnę; chłopiec zaciągnął się do jego armii i wraz z nią wyruszył w pole. Kiedy zbliżył się nieprzyjaciel, wybuchła bitwa i chłopiec znalazł się w wielkim niebezpieczeństwie, koledzy wokół niego padali pod gradem kul. Zginął dowódca i żołnierze rzucali się już do ucieczki; wtedy wystąpił nasz chłopiec i dodał im odwagi, wołając:
– Nie damy zginąć naszej ojczyźnie!
Porwał wszystkich ze sobą, uderzył na wroga i pokonał go. Król słysząc, że jemu jednemu zawdzięcza zwycięstwo, wyniósł go ponad wszystkich innych, obdarzył wielkimi skarbami i uczynił zeń pierwszego dostojnika w swoim państwie.
Król miał córkę, była ona bardzo piękna, ale też straszna dziwaczka. Ślubowała tylko tego wziąć sobie za pana i małżonka, który jej przyrzeknie, że jeśli ona pierwsza umrze, on każe się żywcem wraz z nią pogrzebać.
– Jeśli będzie mnie całym sercem kochał – mówiła – to cóż mu przyjdzie z życia beze mnie?
Ona gotowa była uczynić to samo i pójść wraz ze swym małżonkiem do grobu, gdyby on umarł pierwszy. Dziwaczny ten ślub odstraszał dotychczas wszystkich zalotników, chłopca wszelako tak oczarowała uroda królewny, że poprosił ojca o jej rękę.
– Czy wiesz – zapytał król – co musisz przyrzec?
– Że pójdę z nią do grobu, jeśli ją przeżyję – odpowiedział – ale moja miłość jest tak wielka, że mnie los taki nie przeraża.
Król wyraził więc swoją zgodę i wyprawił córce huczne wesele.
Przez czas pewien małżonkowie żyli w szczęściu i radości. Zdarzyło się jednak, że młoda królowa ciężko zaniemogła i żaden lekarz nie potrafił jej pomóc. Kiedy umarła, młody król przypomniał sobie dane przyrzeczenie i strach go obleciał na myśl o pogrzebaniu się żywcem. Nie było jednak innego wyjścia; stary król kazał obstawić strażą wszystkie bramy i nie sposób było ujść okrutnemu losowi. W dniu złożenia zwłok do królewskiego grobowca sprowadzono tam również młodego króla, po czym zaryglowano drzwi i zamknięto je na wszystkie spusty.
Obok trumny stał stół, a na nim znajdowały się cztery świece, cztery kromki chleba i cztery butelki wina. Po wyczerpaniu się tych zapasów nieszczęśnik musiał umrzeć. Pełen smutku i bólu spożywał co dzień po kawałku chleba i wypijał po łyku wina, czekając na zbliżającą się śmierć. Kiedy tak siedział zapatrzony nieruchomo przed siebie, ujrzał węża pełznącego z kąta krypty w kierunku zwłok. Pewien, że gad zamierza je pożreć, wyciągnął miecz z pochwy i ze słowami:
– Póki ja żyję, ty jej nie tkniesz! – porąbał węża na trzy kawałki.
Po chwili z kąta wylazł drugi wąż, ale gdy ujrzał swego towarzysza martwego i porąbanego, cofnął się i zawrócił, trzymając w pyszczku trzy zielone listki. Potem pozbierał wszystkie trzy części posiekanego węża, złożył je według należytej kolejności i każdą ranę przykrył jednym listkiem. Pocięte kawałki zrosły się natychmiast, wąż poruszył się i ożył, po czym oba razem znikły w swoim kącie. Listki pozostały na ziemi i nieszczęśnikowi, który wszystko widział, zaświtała nagle w głowie myśl, czy aby ukryta w listkach cudowna moc, która przywróciła życie wężowi, nie podziała także na człowieka. Podniósł więc listki z ziemi i położył jeden na ustach zmarłej, zaś dwa pozostałe na jej oczach. Ledwie to uczynił, a już krew zaczęła krążyć w jej żyłach, napłynęła do bladej twarzy i zaróżowiła ją. Królowa odetchnęła, otworzyła oczy i przemówiła:
– Mój Boże, gdzie ja jestem?
– Jesteś przy mnie, kochana żono – odparł mąż i opowiedział jej, co się wydarzyło i jakim sposobem zdołał obudzić ją do życia. Podał jej potem nieco chleba i wina, a gdy jako tako do sił wróciła, wstała i oboje podeszli do drzwi, zaczęli w nie walić i krzyczeć tak głośno, że usłyszały wnet straże i zameldowały o tym królowi. Zszedł on sam do krypty i otworzył drzwi. Skoro ujrzał ich oboje żywych i zdrowych, cieszył się wraz z nimi, że wszystkie cierpienia minęły. Młody król zaś wziął ze sobą trzy wężowe listki i powierzył je swemu słudze, mówiąc:
– Przechowuj je pilnie i miej zawsze przy sobie. Kto wie, w jakiej potrzebie będą nam jeszcze mogły służyć!
W młodej królowej po obudzeniu z martwych zaszła jednak jakaś zmiana: zdawało się, że w jej sercu zgasła wszelka miłość, jaką żywiła dla swego małżonka. Kiedy po pewnym czasie zapragnął on wyruszyć w podróż morzem, by odwiedzić starego ojca, i oboje wsiedli na statek, młoda królowa, zapominając o wielkiej miłości i wierności, jakiej dowiódł jej małżonek, wybawiając ją od śmierci, poczuła grzeszną skłonność ku kapitanowi statku. Pewnego razu młody król położył się i zasnął, królowa zaś przywołała kapitana, sama chwyciła śpiącego za głowę, kapitanowi każąc chwycić za nogi, i wspólnymi siłami wrzucili go do morza. Po dokonaniu haniebnego czynu królowa rzekła do kapitana:
– Zawracamy teraz, a gdy przybijemy na miejsce, ogłosimy, że mój małżonek w drodze zmarł. Przed ojcem tak cię pięknie ukażę, pochwalę, że zezwoli mi wyjść za ciebie za mąż i uczyni cię dziedzicem swej korony.
Tymczasem wierny sługa, który był świadkiem tych wydarzeń, po kryjomu spuścił ze statku na morze małą łódkę, sam do niej wsiadł i popłynął za swym panem, opuszczając zdrajców. Wyłowił topielca z wody i z pomocą trzech wężowych listków, które mając przy sobie mógł położyć umarłemu na ustach i oczach, przywrócił mu życie.
Wiosłowali z całych sił dniem i nocą, a ich mała łódka posuwała się tak szybko, że wcześniej niż tamci dotarli przed oblicze starego króla. Zdumiał się widząc ich samych i zapytał, co im się przydarzyło. Dowiedziawszy się o niegodziwości swej córki, rzekł:
– Nie mogę uwierzyć, że postąpiła tak nikczemnie, ale prawda wkrótce wyjdzie na jaw.
Po czym kazał im obu skryć się w ustronnej komnacie i nie pokazywać się nikomu. Wkrótce nadpłynął wielki statek i bezbożna niewiasta stanęła przed ojcem z zasmuconą miną. Król spytał:
– Czemu to sama wracasz? A gdzie twój małżonek?
– Ach, drogi ojcze – odparła – przybywam w wielkiej żałobie, małżonek mój podczas podróży zapadł nagle na zdrowiu i umarł. Gdyby nie pomoc poczciwego kapitana, nie wiem, co by się ze mną stało. Był on obecny przy śmierci mego małżonka i może wam wszystko opowiedzieć.
Król rzekł jej na to:
– Zmarły zaraz ożyje.
Otworzył drzwi komnaty i wpuścił zięcia wraz ze sługą. Niewiasta na widok swego małżonka stanęła jak gromem rażona, po czym padła na kolana, błagając o łaskę. Król zaś rzekł:
– Nie ma dla ciebie łaski, on był gotów umrzeć wraz z tobą i życie ci przywrócił, ty zaś śpiącego zabiłaś, otrzymasz więc zasłużoną zapłatę.
Wraz z jej niecnym pomocnikiem umieszczono ją w dziurawej łodzi i wypuszczono na morze, gdzie ich wkrótce fale pochłonęły.

Kontekst
Interpretacje
Jezyk
„Trzy wężowe listki“ to opowieść autorstwa braci Grimm, która nosi wiele cech klasycznych baśni. Fabuła skupia się na młodym człowieku, który po wielu przygodach staje się mężem pięknej, ale dziwacznej królewny. Kluczowym momentem opowieści jest scena, w której bohater przywraca do życia swoją żonę za pomocą magicznych listków. Ta część historii podkreśla motywy miłości, lojalności oraz zdrady.
Ta baśń zawiera szereg typowych dla Grimma motywów, takich jak magiczne przedmioty (tu: wężowe listki), śmiałych i odważnych młodzieńców, a także nauki moralne dotyczące miłości, wierności i zdrady. Daje również przestrogę, że złe czyny nie pozostają bez konsekwencji. Dodatkowo, jak w wielu baśniach, możemy odczytać klasyczną walkę dobra ze złem, w której ostatecznie triumfuje sprawiedliwość.
Baśnie braci Grimm często były surowe i miały na celu przekazanie wartości moralnych, co widać w surowym zakończeniu historii, gdzie złoczyńcy nie unikają kary. Wszystko to składa się na niezwykły urok i ponadczasowość tych opowieści, które wciąż są chętnie czytane i analizowane.
„Trzy wężowe listki“ to opowieść autorstwa braci Grimm, która różni się od bardziej znanej historii „Kot w butach“. Choć przedstawiona historia nie nawiązuje bezpośrednio do znanej opowieści o sprytnym kocie, zawiera kilka interesujących tematów do analizy.
Główne motywy opowieści o „Trzech wężowych listkach“ to poświęcenie, wierność, zdrada i moc ożywiającej miłości. Historia zaczyna się od młodego chłopca, który opuszcza ojca, aby szukać swojego miejsca w świecie. Po wykazaniu się odwagą na polu bitwy zdobywa uznanie króla i rękę jego córki, z którą jednak wiąże się niezwykłe przyrzeczenie dotyczące wspólnej śmierci.
Narracja podkreśla, że miłość może przekształcić się wraz z doświadczeniem i sytuacjami życiowymi, co ma miejsce, gdy królewna – po ożywieniu – traci uczucie dla swojego męża. Zdradza go i knuje spisek z kapitanem statku. Jednak historia ta pokazuje, że niegodziwość zostaje ostatecznie ukarana, co jest dość częstym motywem w bajkach, gdzie dobro zwycięża, a zło zostaje ukarane.
Interpretacje tej historii mogą skupić się na wartościach moralnych, które przekazuje, takich jak znaczenie lojalności, konsekwencje niewierności, a także przekonanie, że prawda zawsze wychodzi na jaw. Wspólna dla wielu opowieści Grimmów mroczna tonacja i nieco brutalne zakończenie stanowią mocne narzędzie dydaktyczne, mające na celu przestrogę przed niewłaściwym postępowaniem.
„Trzy wężowe listki” to jedna z mniej znanych baśni braci Grimm, ale zawiera w sobie wiele elementów charakterystycznych dla ich twórczości, takich jak moralność, magia i konsekwencje złych czynów.
*Ekspozycja:* Opowieść zaczyna się od przedstawienia ubogiego chłopca, który wyrusza na poszukiwanie lepszego życia. To klasyczna struktura narracyjna baśni, gdzie bohater rozpoczyna swoją podróż.
*Rozwinięcie:* Następuje heroiczny czyn chłopca, który prowadzi do jego awansu społecznego i zaślubin z królewną.
*Punkt kulminacyjny:* Śmierć królewny i spełnienie obietnicy są sercem opowieści, które prowadzi do ożywienia przez cudowne listki.
*Zakończenie:* Zdrada królewny i jej kara są wręcz moralistycznym zakończeniem, typowym dla Grimmów.
Elementy magiczne: Magiczne zdolności wężowych listków są kluczowym motywem baśni. Podobnie jak w innych historiach braci Grimm, magia pełni funkcję narzędzia do rozwiązania głównego konfliktu.
Motyw wierności i zdrady: Temat wierności przedstawiony jest w postaci początkowej obietnicy, jaką składają sobie małżonkowie. Złamana przez królewnę wierność staje się głównym źródłem dramatu w opowieści.
*Węże i listki:* Wąż często symbolizuje odrodzenie i cykl życia w różnych kulturach, co może wyjaśniać jego rolę w tej historii jako narzędzia ożywienia.
*Kara za zdradę:* Grimmowie często kończą swoje opowieści scenami wymierzania sprawiedliwości. Królewna i kapitan zostają przykładnie ukarani, co podkreśla moralny wydźwięk historii.
Charakterystyka postaci: Główny bohater jest klasycznym przykładem postaci wywodzącej się z nizin społecznych, która zdobywa pozycję dzięki zasługom i odwadze. Królewna jest postacią o skomplikowanej psychologii – jej zdrada po wskrzeszeniu wskazuje na utratę części jej dawnej osobowości lub moralności.
Styl językowy: Styl narracji jest typowy dla Grimmów, z prostym językiem i bezpośrednimi opisami wydarzeń. To pozwala na łatwe zrozumienie zarówno dorosłym, jak i młodszym odbiorcom.
Baśń „Trzy wężowe listki” to opowieść o lojalności, zdradzie i konsekwencjach czynów, które są nie tylko negatywne, ale także mogą być próba moralną. Jak wiele baśni braci Grimm, historia ma na celu przekazanie lekcji etycznej, zakorzenionej w głębokiej symbolice i prostocie narracji.
Informacje do analizy naukowej
Wskaźnik | Wartość |
---|---|
Numer | KHM 16 |
Aarne-Thompson-Uther Indeks | ATU Typ 612 |
Tłumaczenia | DE, EN, DA, ES, FR, PT, IT, JA, NL, PL, RU, TR, VI, ZH |
Indeks czytelności Björnssonaa | 45.6 |
Flesch-Reading-Ease Indeks | 27.4 |
Flesch–Kincaid Grade-Level | 12 |
Gunning Fog Indeks | 16.7 |
Coleman–Liau Indeks | 12 |
SMOG Indeks | 12 |
Automatyczny indeks czytelności | 11 |
Liczba znaków | 6.896 |
Liczba liter | 5.562 |
Liczba zdania | 63 |
Liczba słów | 1.107 |
Średnia ilość słów w jednym zdaniu | 17,57 |
Słowa z więcej niż 6 literami | 310 |
Procent długich słów | 28% |
Sylaby razem | 2.115 |
Średnie sylaby na słowo | 1,91 |
Słowa z trzema sylabami | 270 |
Procent słów z trzema sylabami | 24.4% |